Nókis filialí telekommunikaciya texnologiyalari hám kásiplik tálim fakulteti

Juwmaqlaw
Maǵlıwmatlardı uzatıw kanalların qorǵawda sub'ektlerdiń óz-ara autentifikaciyasi, yaǵnıy baylanıs kanalları arqalı baylanısatuǵın sub'ektler xaqiqiyliginiń óz-ara tastıyıǵı atqarılıwı shárt. Xaqiqiylikniń tastıyıǵı ádetde seans basında, abonentlerdiń bir-birine jalǵanıw processinde ámelge asıriladı. “Jalǵaw” termini arqalı tarmaqtıń eki sub'ekti ortasında logikalıq baylanısıw túsiniledi. Bul emlewdiń maqseti - jalǵaw nızamlı sub'ekt menen ámelge asırılǵanlıǵına hám barlıq informaciya mólsherlengen adreske barıwlıǵına isenimdi támiyinlew bolıp tabıladı.

Ápiwayı autentifikaciyani shólkemlestiriw sxemaları tekǵana parollardı uzatıw, bálki olardı saqlaw hám tekseriw túrleri menen ajralıp turadı. Eń keń tarqalǵan usıl - paydalanıwshılar parolın sistemalı fayllarda, ashıq halda saqlaw usılı bolıp tabıladı. Bunda fayllarǵa oqıw hám jazıwdan qorǵaw atributları ornatıladı (mısalı, operacion sistemadan paydalanıwdı qadaǵalawlaw ruyxatidagi uyqas jeńilliklerdi xarakteristikalaw járdeminde). Sistema paydalanıwshı kirgizgen paroldı parollar faylında saqlanıp atırǵan jazıw menen salıstıradı. Bul usılda shifrlaw yamasa bir tárepleme funkciyalar sıyaqlı kriptografik mexanizmler isletilmaydi. Bul usıldıń kemshiligi - niyeti buzıq adamdıń sistemada administrator jeńilliklerinen, usınıń menen birge sistema fayllarınan, atap aytqanda parol fayllarınan paydalanıw múmkinshiligi bolıp tabıladı.

Bizge belgili, paydalanıwshınıń parolın shifrlamasdan uzatıw arqalı autentifikaciyalash variantı qawipsizliktiń xatto minimal dárejesin kepilliklamaydi. Paroldı qorǵaw ushın onı qorǵawlanbaǵan kanal arqalı uzatıwdan aldın shifrlaw zárúr. Onıń ushın sxemaǵa shifrlaw Yek hám rasshifrovka qılıw Dk quralları kiritilgen.

Paydalanılǵan adebiyatlar

1.Computer networking:a top-down approach/James F.Kurose, Keith W 2003

2.Java Network Programming, Fourth Edition by Elliotte Rusty Harold 2014

3.Security.uz

4.cert.uz