Nukus-2013 mavzu. KİRİSh. HayoTİy faoliYat xavfsiZLİGİNİng asosiy nuchalari. Fanning predmeti, obekti, maqsadi va mazmuni. Reja

Tabiiy tusdagi favqulodda vaziyatlarga 3 xil turdagi xavfli hodisalar kiradi:
1) geologik xavfli hodisalar: zilzilalar, er ko`chishlari, tog` o`pirilishlari va boshqalar
2) gidrometrologik xavfli hodisalar: suv toshqinlari, sellar, qor ko`chkilari, kuchli shamollar (dovullar), jala va boshqalar
3) Favqulodda epidemiologik, epizootik va epifitotik vaziyatlar; alohida xavfli infektsiyalar (olat, vabo. sargayma, isitma) yuqumli kasalliklar, terlama, Bril kasalligi, zoonoz tinfektsiyalar- Sibir yarasi, quturish, virusli infektsiyalar- SPİD;
Xavfli geologik favqulodda vaziyatlar Vazirlar Mahkamasining 455-sonli qaroriga kwra quyidagilardan iborat:
-zilzila, kuchki, tog` wpirilishi, er sathining chwkishi. Tabiiy ofatlar, favqulotda vaziyatlarning sodir bwlishida xavfli geologik jarayon va hodisalar alohida ahamiyatga ega, shuning uchun ularning falokatli oqibatlardan aholini va xalq xwjaligi ob`yektlarini muhofaza qilish uchun havfli geologik xodisalarning yuzaga kelish sabablari, fazoviy tarqalish qonuniyatlari wrganiladi, baholaniladi, bashorat qilinadi, ularga qarshi har xil chora-tadbirlar ishlab chiqiladi. Bu muammoni bartaraf etishni huquqiy tomondan qanday amalga oshirish “Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish twg`risidagi” Qonunning 21,22,23 – moddalaridan bayon etilgan va bunday holatlarda qanday hujjatlar kerakliligi 3 – moddasida aniq kwrsatib wtilgan. Fuqarolarning favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi majburiyatlari 16–moddasida qayd etilgan holda mahalliy davlat rahbar organlarining fuqaro muhofazasi borasidagi majburiyatlari 10 – moddasida bayon etilgan.
Er yuzasida sodir bwladigan xavfli geologik jarayonlar asosan yerning ichki kuchlari va tashqi tabiiy omillar ta`sirida bwladi. Bundan tashqari ilmiy- texnik va maxsus adabiyotlarda bayon etilgan ma`lumotlarga kwra geologik muhitga insonning xwjalik, qurilish hamda harbiy holatlarda olib boriladigan harakatlar ham ta`sir etadi. Natijada kwlami katta yoki kichik bwlgan turli xildagi ofatlar vujudga keladi.
Shahar qurulishi, turar joy binolari, inshootlar qurilishida amaldagi me`yorlar va qoidalarga rioya qilish, zilzila oqibatlarini kamaytirish muammosiga yetarli ahamiyat berish maqsadida Birlashgan Millatlar tashkiloti 1990-2000 yillar oralig`ini tabiiy favqulodda vaziyatlar bwyicha xavf – xatarni kamaytirish xalqaro 10 yilligi deb elon qilingan. Shu davr ichida bir qator mamlakatlarning markaziy shaharlari “Tender” asosida xalqaro “RADİUS” loyihasini amalga oshirish huquqiga ega bwldilar. ”RADİUS”ni dastur bwyicha twla joriy etish imkoniyati berilgan beshta – mamlakat: Addis-Abeba (Efiopiya), Guayakliem (Ekvador), Tixyana (Meksika), Zigong (Xitoy) shaharlari qatoriga Wzbekiston respublikasi poytaxti Toshkent ham kirgan.