Nukus davlat pedagogika instituti "kelishilgan"

Қазақ тіл білімінің тарихы. А.Байтұрсынов және қазақ тіл білімі. 
Қазақ фонетикасының тарихы. Қ. Жұбанов және қазақ тіл білімі. Қазақ 
лексикологиясының даму тарихы. Қазақ диалектологиясының даму тарихы. 
Ғ.Қалиевтың қазақ диалектологиясындағы ғылыми зерттеулері. Қазақ 
терминологиясының даму тарихы. Қазақ морфологиясының даму тарихы. А. 
Ысқақовтың қазақ морфологиясының қалыптасуындағы еңбектері. 
Х.Досмұхамедовтың тіл білімі тарихындағы еңбектері. І.Кеңесбаев-қазақ
фразеологиясының негізін салушы. Т.Сайрамбаев-сӛз тіркесін зерт-теуші 
ғалым. М.Серғалиев-тіл білімін зерттеуші ғалым. 
Лингвопоэтика. Kлассик ақындардың шығармаларының тілі, 
ерекшеліктері. Классик ақындардың лексика-семантикалық, грамматикалық 
ерекшеліктері.
РЕАЛИЗМ (латынша. realis- заттылық, шындық) - әдебиет пен 
ӛнердегi кең қанат жайған, ӛмiр құбылыстарын бар қалпында, нақтылық 
сипат белгiлерiн сақтай отырып, жинақтап, тұжырымдап, шыншылдықпен 

---

220 
бейнелеудi мақсат ететiн кӛркемдiк әдiс. Реализм әдiсi суреткерден ӛмiр 
құбылыстарын, маңызды қоғамдық мәселелердi, күнделiктi тұрмыстағы сан-
алуан жайларды мейлiнше кең қамтып, әлеуметтiк ӛмiрдiң қайшылықтарын 
терең ашып кӛрсетудi, қарапайым адамдардың бейнесiн сипаттауға жете 
назар аударуды талап етедi. Егер романтизм әдiсi кӛбiнесе сирек кездесетiн 
ерекше жағдайларға кӛңiл аударса, реализм айналадағы нақтылы ӛмiр 
құбылыстарын толық кӛрсету қажеттiгiн мойындайды. Реалистiк принцип 
жаңа дәуiр әдебиетi мен кӛркем ӛнерде жаңа сипатқа ие болып, әдебиеттiң 
халықтық демокриятияшылдық принциптерiмен жалғастық тапты. Реализм 
ӛмiрде болатын, үнемi кездесетiн нақтылы жай-жағдайларды, адамның iс-
әрекеттерiн бейнелеудi басты мiндет санайды дегенде, әрине, мұны оған алға 
ұмтылушылық, алыс арманға, асқақ қиял ұрушылық мүлде жат деп түсiну 
дұрыс болмайды. Алайда реалистiк әдiстiң негiзгi ӛзгешелiгi ӛмiрдегi типтiк 
жағдайларды кеңiнен қамтып, қай құбылыстың болсын даралық белгiлерiн 
де, жинақталған кӛптеген құбылыстарға ортақ сипаттарын да нанымды 
суреттеп, нағыз типтiк дәрежедегi кӛркем образдар, бейне-тұлғалар жасау 
деймiз. 
Реалистiк әдiс орыс әдебиетiнде Пушкин творчествасы арқылы биiк 
дәрежеге кӛтерiлдi. Пушкиннiң «Евгений Онегин», «Капитан қызы» 
романдары, кӛптеген лирикалық ӛлеңдерi осы әдiстiң орыс әдебиетiнде берiк 
орын алуына мүмкiндiк туғызды. Реализм әдiсi одан әрi И.А.Гончаров, 
И.С.Тургенов, Л.Толстой, А.П.Чехов шығармаларында кеңiнен ӛрiс алды. 
Қазақ әдебиетiнде реализм әдiсi Абай поэзиясында жоғарғы сатыға 
кӛтерiлдi.