Nuqtaning dengiz sathiga nisbatan balandligi absolyut balandlik bo‘lib, n bilan belgilanadi


Download 0.99 Mb.
bet3/4
Sana09.06.2023
Hajmi0.99 Mb.
#1466834
1   2   3   4
Bog'liq
oraliq

topografik plan;
1:10000 – 1:500000 – topografik karta; 
23. Topografik shartli belgilar — plan va xaritalarda joy obyekti va ular toʻgʻrisidagi tafsilotlarni grafik tasvirlash tizimi; ular yordamida obyekt va tafsilotlarning oʻrni, sifati hamda soniy tavsiflari koʻrsatiladi. Topografik shartli belgilarb. bir nechta asosiy turlarga boʻlinadi. Oʻz oʻlchamlari boʻyicha plan masshtabida haqikiy nisbatlari saklangan hodda tasvirlanishi mumkin boʻlgan obyektlar masshtabli shartli belgilar bilan beriladi; plan masshtabida tashqi koʻrinishi (konturi)ni tasvirlash imkoni boʻlmagan yoki tasvirlaganda ham kichkinaligidan nuktaga aylanib ketadigan obyektlar masshtabsiz shartli belgilar bilan beriladi. Bu belgilar obyektlar oʻrnashgan joyni, ularning sifat va soniy tavsifini koʻrsatish imkonini beradi. Bunda obyektlar oʻrnashgan joy shartli belgining bironbir nuqtasi bilan koʻrsatiladi; chiziqyai obyektlar — daryolar, yoʻllar, aloke simlari, chegaralar va h.k. chizikli shartli belgilar bilan koʻrsatiladi. Bu belgilar obyektlarning oʻrnini, ularning boʻylama oʻqi boʻyicha koʻrsatish imkonini beradi. Biror obyekt plani uning vazifasi va masshtabiga qarab, masshtabli va masshtabsiz shartli belgilar bilan tasvirlanishi mumkin. Mas., yirik masshtabli topografik planlarda hamma aholi yashaydigan joylar masshtabli belgilar bilan koʻrsatiladi. Mayda masshtabli xaritalarda esa ular, odatda, masshtabsiz belgi — punson bilan koʻrsatiladi. Topografik shartli belgilarb. tuziladigan xaritani maqsad mazmuniga qarab ishlab chiqiladi.
24. Oʻz oʻlchamlari boʻyicha plan masshtabida haqikiy nisbatlari saklangan hodda tasvirlanishi mumkin boʻlgan obyektlar masshtabli shartli belgilar bilan beriladi; plan masshtabida tashqi koʻrinishi (konturi)ni tasvirlash imkoni boʻlmagan yoki tasvirlaganda ham kichkinaligidan nuktaga aylanib ketadigan obyektlar masshtabsiz shartli belgilar bilan beriladi. Bu belgilar obyektlar oʻrnashgan joyni, ularning sifat va soniy tavsifini koʻrsatish imkonini beradi.
25. Tushuntirish belgilari bilan daryo oqimining yo‘nalishi, o‘rmondagi daraxtlarning turlari ko‘rsatiladi. Bulardan tashqari yozuvli, harfli, sonli shartli belgilar ham mavjud bo‘ladi
26. Biror joydagi notekisliklar, ya’ni past-balandliklar yig‘indisiga shu joyning rel’efi deyiladi. Yer yuzi rel’efining shakllari, ularning kelib chiqishi, rivojlanishi va tarqalishini o‘rganadigan fan geomorfologiya deb ataladi. Ma’lum masshtabli topografik karta uchun qabul qilingan kesim balandligiga muvofiq chizilgan gorizontallar asosiy gorizontallar deyiladi. Topografik kartalarda va planlarda asosiy gorizontallar uzluksiz egri chiziqlar ko‘rinishida chiziladi. Asosiy gorizontallarning kesim balandligi kartaning ostki tomonida ramkadan tashqarida yoziladi. rel’efni o‘qishni ososn bo‘lishi uchun har beshinchi gorizontal yo‘g‘on qilib chiziladi, agar kesim balandligi 5 m bo‘lsa. Masalan, kesim balandligi 5 metr bo‘lsin, 25, 50, 75… gorizontallar yo‘g‘on bo‘ladi. Agar kesim balandligi 2,5 m bo‘lsa, har o‘ninchi gorizontal yo‘g‘on chiziladi. Ayrim joylarning rel’efini asosiy gorizontallar bilan to‘la ko‘rsatib bo‘lmagan hollarda kesim balandligining yarmiga teng gorizontallar chiziladi. Ular qo‘shimcha gorizontallar deyiladi. Yarim gorizontallar kartada punktir chiziqlar bilan beriladi. Ba’zan kesim balandligining to‘rtdan biriga teng bo‘lgan va yordamchi gorizontal deb ataladi.
27. Xaritani varaqlarga bo'lish hamda varaqlar nomenklaturasini belgilash uchun butun Yer sharining yuzasi bosh meridiandan (Grinvichdan) boshlab 6C dan o‘tkazilgan meridianlar bilan 60 ta kolonnalarga bo'linadi; kolonnalar arab raqamlari bilan nomerlanadi; nomerlash uzoqligi 180° bo'lgan meridiandan boshlanib, g‘arbdan sharqqa tomon 1 dan 60 gacha oshib boradi. Kolonnalar va koordinata zonalari nomerlari orasidagi bog‘lanish quyidagicha ifodalanadi: n=Q-30, n - Gauss-Kryuger koordinatalari zona nomeri, 0-1:1 000 000 masshtabdagi xarita kolonna nomeri.
28. Nomenklatura deb topografik kartalarni varaqlarga boʻlish hamda bu varaqlarni belgilash, ya’ni ularga nom berish tizimiga aytiladi. Topografik kartalarni varaqlarga boʻlish va bu varaqlarni belgilash, ya’ni ularga nom berish tizimi.
29. Yer sharining yuzasi bosh meridiandan (Grinvichdan) boshlab 6C dan o‘tkazilgan meridianlar bilan 60 ta kolonnalarga bo'linadi; kolonnalar arab raqamlari bilan nomerlanadi; nomerlash uzoqligi 180° bo'lgan meridiandan boshlanib, g‘arbdan sharqqa tomon 1 dan 60 gacha oshib boradi. Kolonnalar va koordinata zonalari nomerlari orasidagi bog‘lanish quyidagicha ifodalanadi.
30. Kolonnalar ekvatordan boshlab, shimoliy va janubiy qutblarga tomon har 4° dan o‘tkazilgan parallellar vositasida qatorlarga bo‘linadi. Qatorlar o‘mi lotin alifbosining bosh harflari bilan belgilanadi. Qatorlaming qaysi yarim sharda ckanligini bilish uchun uni belgilovchi harf oldiga shimoliy yarim sharda N, janubiy yarim sharda esa S harfi yoziladi.
31. 1:100000 masshtabli karta varag‘ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun, 1:1000000 masshtabli karta varag‘ini 144 teng bo‘lakka bo‘lamiz va 1-144 belgilab olamiz. 1:100000 masshtabli topografik kartaning nomenklaturasi barcha yirik mashtabli topografik kartalar va planlarningnomenklaturasi uchun asos qilib olingan.
32.1:25000 masshtabli karta varag‘ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:50000 masshtabli karta varag‘ini 4 ta teng bo‘lakka bo‘lamiz;(a,b,v,g)-K-42-102-B-b.
33. 1:1 000 000 masshtabdagi xarita bir varag‘ining nomenklaturasi shu xarita trapetsiyasi joylashgan qator harfi va kolonna nomeridan iborat bo‘lib, 2.1-rasmda belgilangan trapetsiyaning nomenklaturasi N-37 bo‘ladi. Topografik kartalarining nomenklaturasi 1:1000000 masshtabli karta nomenklaturasiga asoslangan. 1:1000000 masshtabli karta varag‘ining o‘lchami meridian bo‘yicha 4° va parallel bo‘yicha 6° ga teng. Kartaning varaqlariga nom berish uchun ekvatordan qutblarga tomon 4° dan
Download 0.99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling