Nurlanishlarning biologik ta’siri va undan himoyalanish. Shaxsiy dozimetrlar Reja

Nurlanishlarning biologik ta’siri va undan himoyalanish. Shaxsiy dozimetrlar

Reja

• 1.Radiatsiyaning ruxsat etilgan dozasi
• 2.Radioaktiv nurlanishlarning biologik ta’siri hamda nurlanishning inson organizmiga ta’siri
• 3.Shaxsiy himoyalanish vositalari

Nurlanishning biologik namunalarga ta’sir darajasi namunaning yutgan nurlanish energiyasi kattaligi bilan aniqlanadi. Biologik namunalar olgan nurlanishning ta’sirini baholash uchun dozimetriyaga nurlanish dozasi degan tushuncha kiritiladi.

• Nurlanishning biologik namunalarga ta’sir darajasi namunaning yutgan nurlanish energiyasi kattaligi bilan aniqlanadi. Biologik namunalar olgan nurlanishning ta’sirini baholash uchun dozimetriyaga nurlanish dozasi degan tushuncha kiritiladi.
• Nurlanish dozalari - nurlarning biror muhitga taʼsirini belgilovchi miqdorlar. Bir necha turlari mavjud. Yutilgan doza - nurlanayotgan muxitning massa birligiga yutiladigan Nurlanish energiyasi; ionlashtiruvchining muhitda yutilgan dozalari radlarda ifodalanadi. Nurlantirish dozasi - nurlanish miqdorini ifodalaydigan va havoning tonlanishi bilan oʻlchanadigan miqdor, rentgen va u-nurlari rentgenlarda, boshqa ionlashtiruvchi nurlar esa ber larda ifodalanadi.

Ekvivalent doza.Kishi organizmiga nurlanishlarning ta’siri nafaqat yutilgan energiya bilan, balki ionlashtiruvchi nurlanishlarning birlik masofada hosil qilgan ionlar jufti soni, ionlashish zichligi bilan ham aniqlanadi, ya’ni ionlashtiruvchi zarraning moddada birlik masofada hosil qilgan ionlar jufti miqdori bilan ham aniqlanadi. Turli xildagi radioaktiv nurlanishlarning biologik ta’sirini baholash uchun nisbiy biologik effekt koeffitsienti (η) ishlatiladi. Bu koeffitsient γ-nurlanish va berilgan biror xil nurlanishning modda yutgan energiyalari teng bo’lganda berilgan nurlanishning biologik ta’siri γ-nurlanishning biologik ta’siridan necha marta kuchli ekanligini ko’rsatadi. Namuna qabul qilgan doza ekvivalent doza deyiladi. Ekvivalent doza tirik organizmning surunkali nurlanishining radiatsion xavfini baholash uchun kiritilgan.

• Ekvivalent doza.Kishi organizmiga nurlanishlarning ta’siri nafaqat yutilgan energiya bilan, balki ionlashtiruvchi nurlanishlarning birlik masofada hosil qilgan ionlar jufti soni, ionlashish zichligi bilan ham aniqlanadi, ya’ni ionlashtiruvchi zarraning moddada birlik masofada hosil qilgan ionlar jufti miqdori bilan ham aniqlanadi. Turli xildagi radioaktiv nurlanishlarning biologik ta’sirini baholash uchun nisbiy biologik effekt koeffitsienti (η) ishlatiladi. Bu koeffitsient γ-nurlanish va berilgan biror xil nurlanishning modda yutgan energiyalari teng bo’lganda berilgan nurlanishning biologik ta’siri γ-nurlanishning biologik ta’siridan necha marta kuchli ekanligini ko’rsatadi. Namuna qabul qilgan doza ekvivalent doza deyiladi. Ekvivalent doza tirik organizmning surunkali nurlanishining radiatsion xavfini baholash uchun kiritilgan.