Til va nutq. Nutqiy faoliyat turlari. Nutqning holati va uning tarkibiy qismlari. Nutq uchun asosiy talablar. - Til va nutq Til - bu so'zlar ma'nosiga ega bo'lgan so'zlarni va sintaksisni o'z ichiga olgan belgilar tizimi - bu jumlalar quriladigan qoidalar to'plami. Nutq - bu harakatdagi til. Nutq - bu insonning o'ziga xos lisoniy faoliyat turi bo'lib, odamlar o'rtasidagi aloqani va ularning ijtimoiy-tarixiy rivojlanishini ta'minlaydi.
Nutq faoliyatining turlari Nutq quyidagicha bo'lishi mumkin
1) tashqi yoki ichki.
2) og'zaki yoki yozma.
3) passiv (o'qish, tinglash) yoki faol (gapirish, yozish).
4) Monologik yoki dialogik.
5) Tez yoki sekin,
6) Qisqa yoki uzoq,
7) Aniq, ravshan yoki tartibsiz,
8) Hissiy ifodali yoki bir xil,
9) Tabiiy yoki odobli,
10) Jim yoki baland,
11) Yorqin yoki tushunarsiz,
12) Aqlli yoki qo'pol ,
13) savodsiz yoki savodsiz va boshqalar.
Monologik yoki dialogik nutq .Shuningdek, nutq tez yoki sekin, qisqa yoki uzoq, tushunarli, aniq yoki tartibsiz, hissiy jihatdan ifodali yoki monoton, tabiiy yoki odobli, jim yoki baland, yorqin yoki tushunarsiz, aqlli yoki qo'pol, savodli yoki savodsiz va boshqalar bo'lishi mumkin. - Ba'zida, hatto so'zlarning ma'nosini bilmasdan ham, muhokama qilinayotgan narsani tushunamiz, kontekstdan yoki grammatikaga e'tibor qaratamiz.
- Biz til to'g'risidagi bilimimizni va uning ichki tarkibiy aloqalarini, mantiqiy fikrlash qobiliyatini sinab ko'rami
Monologik nutq - Monologik nutq — soʻzlovchining oʻziga qaratilgan, boshqa shaxsning tinglash va javob berishini eʼtiborda tutmaydigan nutq shakli. Ayrim dramatik asarlarda personajning Monologik nutqi tomoshabinga qaratilgan boʻladi. Monologik nutq nasriy asarlarda ham bor. Nazmda esa asosiy nutq shakllaridan biri hisoblanadi. Baʼzan Monologik nutqda asarning kulminatsion nuqtasi bayon etiladi. Monologik nutq uchun, odatda, tuzilish va mazmun jihatdan oʻzaro bogʻliq, oʻziga xos kompozitsion qurilishga va mantiqiy tugallikka ega boʻlgan matnning maʼlum boʻlagi xos boʻladi. Monologik nutq ogʻzaki (nutq bayon qilish) yoki yozma (publitsistika, memuarlar, kundaliklar) shaklida ifodalanishi mumkin. Monologik nutqning ogʻzaki shaklida ohang (intonatsiya) muhim oʻrin egallaydi, yozma Monologik nutqda esa ohang matnning sintaktik konstruk-siyasiga, mantiqiy urgʻu tushuvchi soʻzlarning joylashish oʻrniga bogʻliq. Monologik nutq notiqning asosiy nutqiy shakllaridan hisoblanadi; lingvo-stilistik usul boʻlib, bir qancha turlari mavjud. Mas, taʼsir qiluvchi (targʻib qiluvchi) Monologik nutq, dramatik Monologik nutq, lirik Monologik nutq, hikoya qiluvchi (axborot beru vch i) Monologik nutq Monologik nutqning ochiq nutq va ichki nutq kabi koʻrinishlari mavjud; ochiq Monologik nutqda personaj oʻz nutqini ovoz chiqarib bayon etadi; ichki Monologik nutqda monolog personajning ichki nutqi, oʻylari shaklida namoyon boʻladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
