O. Ismanova “ 2023 y O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Quyosh energiyasi: tabiiy, ekologik toza va tejamkor energiya manbai
Biz bilamizki, odamlar qayta tiklanadigan energetikani pog'onalar bilan rivojlantirmoqda. Ular atrof-muhitni ifloslantirmaydigan va cheksiz energiya manbasini olishga imkon beradiganlardir. Qayta tiklanadigan energiya orasida quyosh energiyasi so'nggi o'n yilliklarda katta ahamiyatga ega bo'lib, butun dunyoda tobora ko'payib bormoqda.
Quyosh energiyasining turli xil turlarini bilib, ushbu turdagi energiyadan foydalanishning afzalliklari nimada ekanligini ko'rib chiqamiz:

• Bu mutlaqo toza energiya uglerod izini sezilarli darajada kamaytirishga yordam beradi. Uning ishlatilishi tufayli biz issiqxona gazlari hosil bo'lishidan qochamiz va uni ishlab chiqarish paytida yoki undan foydalanish paytida ifloslantirmaymiz. Quyosh panellarini yaratishda faqat kichik zararli moddalar mavjud.

  
  

• Bu vaqt o'tishi bilan qayta tiklanadigan va barqaror energiya manbai.

  
  

• Boshqa qayta tiklanadigan energiyalardan farqli o'laroq, ushbu energiya narsalarni qizdirishi mumkin.

  
  

• Uning ishlashi uchun materiallarni doimiy ravishda qazib olishning har qanday turini talab qilmaydi. Bu uni ancha arzon energiyaga aylantiradi, uning dastlabki sarmoyasini yillar davomida tiklash osonroq. To'g'ri, qayta tiklanadigan energetikaning paydo bo'lishidan buyon boshdan kechirgan asosiy muammolaridan biri bu dastlabki sarmoyalar va uning rentabellik darajasi edi, garchi bu texnologiyaning rivojlanishi tufayli endi bunday emas. Quyosh batareyasi mukammal 25 yil ishlash muddatiga ega bo'lishi mumkin.

  
  

• Quyosh nurlari juda ko'p, shuning uchun quyosh panellaridan foydalanish mos variant hisoblanadi. Sayyoradagi deyarli har qanday geografik nuqta quyosh energiyasidan foydalanishi mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, quyosh energiyasining eng katta afzalliklaridan biri shundaki, u simlarga ehtiyoj sezmaydi. Bu bunday simlarni o'rnatish qiyin bo'lgan joylarga o'rnatishga yordam beradi.

  
  

• Quyosh energiyasining yana bir afzalligi shundaki qazib olinadigan yoqilg'idan foydalanishga bo'lgan ehtiyojni pasaytiradi, shuning uchun bu tabiiy resurslarni tejashga va atrof-muhit ifloslanishini kamaytirishga yordam beradi.

  
  

Quyosh energiyasining kamchiliklari :

• nisbatan past samaradorlik quyosh energiyasini elektr energiyasiga aylantirganda. Ushbu samaradorlik 25% atrofida. Texnologik rivojlanish ushbu samaradorlikni oshirishga qaratilgan.

  
  

• Garchi uzoq muddatda bu to'siq bo'lishi mumkin bo'lsa-da, boshlang'ich qiymati yuqori va bu hamma uchun ochiq emas.

  
  

• O'rnatish uchun joy kerak ko'proq ishlab chiqarish imkoniyatiga ega bo'lish uchun elektr energiyasi. Shuni hisobga olish kerakki, agar energiyaga ehtiyoj ko'proq bo'lsa, bo'sh joy etishmasligini hisobga olib, quyosh panellarini o'rnatish qiyinroq.

  
  

• Bu doimiy bo'lmagan energiya turidir. U kun bo'yi o'zgarib turadi va kechasi mavjud emas. Kun bo'yi u qabul qiladigan quyosh nuri tufayli o'zgarib turadi.

  
  

• Panellarning ishlashi ma'lum atmosfera sharoitida pasayadi uzoq vaqt issiqlik va namlik paytida yoki bulutlar va tuman bilan.

  
  

• Ifloslanish quyosh energiyasi uchun ham muammo hisoblanadi. Va atmosfera ifloslanishining yuqori darajalariga ega bo'lgan shaharlarda bu ko'rsatkich ancha pas

  
  

• Quyosh batareyalarini ishlab chiqarish jarayonida katta miqdordagi issiqxona gazlari chiqariladi va zaharli chiqindilar. Bu keyinchalik foydalanish paytida bartaraf etilishi mumkin bo'lgan kamchilik, chunki u uglerod izini sezilarli darajada kamaytirishga yordam beradi.

  
  

Bu energetika manbasining ekologiyaga ta’siri ijobiidir. Ekologik toza energiya beradi , zararli modda chiqarmaydi. Lekin foydali ish koeffitsiyenti ya’ni samaradorligi past. Energiyani barqaror ta’minlab berishi uchun uning samaradorligini oshirish kerak. Bu esa birmuncha muammo bo’lib turipdi.Undan tashqari batareya olish uchun ximashyo olishni ham rivojlantirilsa, quyosh batareyalar narxi arzonlashadi va aholiga yanada yaxwi bo’ladi.