O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

P ed agogik q o b liy a t, q o b iliy a tn in g p ed a g o g ik -p s ix o lo g ik tasnifi.
M u v affaq iy atli ishlash u chun har bir o 'q itu v c h i p ed ag o g ik m ahoratga eg a 
b o 'lis h i zarur. 
Q o b iliy a t ham m a insonlarda m av ju d b o 'lib , b ir tek isd a b o 'lm a v , 
biri y u q o ri biri o 'r ta va biri quyi d arajad an iboratdir. F aq at aqli z a if inso n lard a 
q o b iliy a tn i u ch rata o lm ay m iz. M aktab o 'q itu v c h isin in g fa o liy a ti inson shaxsini 
tik la n tirish g a qaratilgan. Q o b iliy at faoliyat ja ra y o n id a p aydo b o ’ladi va rivojlanadi, 
q o b iliy a tn i riv o jlan tirish e sa layoqat, zehn, iste’dod y a ’ni inson asab 
tizim id a 
an o to m ik - fizio lo g ik x u su siy at b o 'lish i ham zarur. O 'q itu v c h in in g b a ’zi psixik 
p ro tsesslari unda sh ax sg a xos sifatlarin in g shunday k o m p lek sin i tash k il qiladiki, 
buni p e d ag o g ik q o b iliy at deb atash m um kin.
O ’q itu v c h ilik
faoliyati 
inson 
shaxsini 
sh a k lla n tirish g a
q aratilgandir. 
O ’q itu v ch in in g b arkam ol insonni tarb iy alash , unda m illiy va um um insoniy 
fazilatlarn i tark ib to p tirish , y u k sak va shu bilan birga eng m u rak k ab v azifadir. 
O ’q itu v ch i (pedagog, m uallim , u stoz) - m axsus ta y y o rg arlik k a ega b o ’lgan va 
p e d a g o g ik
faoliyat 
bilan 
(p ro fessio n al) shu g u llan u v ch i inson. O ’q itu v ch ilik
k asb in i tan lag an inson h am m a narsani biladi v a h am m a n a rsa g a jav o b g ar. 
O ’q itu v c h ilik vazifasi 
uning har bir o ’sib k elay o tg an avlod, ja m iy a t, davlat 
ta q d iri u ch u n ja v o b g a rlig i b ilan x arakterlanadi. O 'q itu v c h i 
ta 'lim - tarb iy a 
ja ra y o n in in g asosiy ta sh k ilo tch isid ir. О 'q u v c h ila m in g u m u m iy tay y o rg arlik darajasi 
a so san o 'q itu v c h ig a , uning kasbiga, iy m o n - e'tiqodi b ilan b o g 'liq b o 'la d i. Shuning 
u ch u n o 'q u v c h ila r ta rb iy a sig a o id p ed ag o g ik ishlar m ax su s u y u sh q o q lik ham da 
m u ay y an
m alaka 
v a
k o 'n ik m a la rn ig in a em as, b alk i p e d ag o g ik qobiliyatlari 
d ara ja sig a taallu q li b o 'lg a n p sixik x u susiyatlari ham m av ju d b o 'lish i kerak.
Q obiliyat - sh axsning m uayyan faoliyat yuzasidan layoqati va uning ishini 
m u v affaq iy atli 
b ajarish d a g i 
su b ’ek tiv shart - sh aro itin i ifo d alo v ch i individual 
p six ik x u su siy atlarid ir. O 'q itu v c h in in g kasbiy faoliyati fav q u lo td a um um iy va
2 94

---

xususiy q o b iliy atlam i talab etadi. K asbiy 
pedagogik faoliyatning m uaffaqiyati, 
x ususiy p edagogik qob iliy atlarg a b o g 'liq b o 'lad i. P edagogik qobiliyatlarning 
quyidagi guruhlari farqlanadi :
-
O 'q u v c h ig a nisbatan sezgirlik;
-
K om m unikativlik - insonlarga y u z tutish, xayrixoxlik, xushm uom ilalik;
-
P erseptiv qobiliyatlar - kaspiy yetuklik, em patiya, pedag o g ik tu y g 'u ;
-
Shaxs 
dinam ikasi — irodaga 
ta 's ir eta olish va m antiqiy ishontira olish 
q obiliyati;
-
X issiy b arqarorlik — o 'z in i boshqara olish;
- K reativ lik - ijodiy ish qobiliyati.
P edagogning xususiy qobiliyatlariga bilish. m alak a va k o 'n ik m alarin i 
egallash faoliyati va shaxsni tarbiyalash kobiliyati ham tegishlidir.