O 'z b e k is t o n respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsuc ta’lim vazirligi r. A. Z o h id o V
Download 30.82 Kb. Pdf ko'rish
|
XX BOB. BUG ‘ QOZONLARI 67 § Asosiy tushunchalar Suv bug‘ini hosil qiladigan qurilma bug‘ qozoni deb ataladi. Suv b u g‘i bug‘ dvigatelllarini harakatga keltiradi. Suv bug‘i sanoat va q ish loq xo'jaligining ishlab chiqarishdagi ehtiyojlarida va binolarni isitishda ishlatiladi. Issiq suv ishlab chiqarishda, um um iy va yashash uylarini isitishda hamda aholining kom m unal-m aishiy ehtiyojlari uchun ishlatiladi. B u g 1 qozonlarida b u g ‘ y o q ilg ‘idan ajralgan issiqlik yordam ida hosil qilinadi. Zam onaviy bug 1 qozonining chizm a tasviri 63-rasm da keltirilgan va u bug 1 qizdirgich, suv ekonom ayzeri va havo qizdirgichdan iborat. Bug' qozonda hosil b o'lgan bug‘ning harorati ortadi, bu esa b u g 1 turbina qurilm asining foydali ish koeffitsienti oshishiga olib keladi. Suv ek on om ayzeri va havo qizdirgich q ozon d a yoqilgan y o q ilg'in in g issiqligidan yaxshi foydalanish uchun o'rnatiladi. Rasmda I — о ‘choq kamerasi; 2 — gorelka; 3 — baraban; 4 — suvni olib tushuvchi quvurlar; 5 — bug' hosil qiluvchi quvurlar: 6 — orqa ekranning davomi (feston); 7 — bug' qizdirgich; 8 - ekonomayzer; 9 — havo qizdirgich; 10 — kukun ushlovchi; 11 - tutun so ‘ruvchi; 12 — tutun so ‘ruvchi quvur. Q ozon agregati tarkibiga quyidagilar kiradi: o'txona qurilmasi (gorelka bilan kamera); q o zo n agregatining asosiy elem entlaridan biri bo'lgan bug' quvurlar (u n d a bug' hosil bo'ladi); bug' berilgan parametrlargacha qizdiriladigan bug' qizdirgich, bug 1 q ozon iga beriladigan suvni isitish uchun m o'ljallangan ekonom ayzer va y oq ilg'in i yoqish uch u n o'txonaga beriladigan havoni qizdirish uchun havo qizdirgichlar kiradi. 171 O 'choqda yoqilg'i yoqiladi, buning natijasida ajralib chiqqan issiqlik miqdorining bir qismi nurlanish yo'li bilan bug' hosil qiluvchi quvurlarga uzatiladi. Bu sirtlar ekran deb ataladi. Y onib bo'lgan m ahsulotlar bug' q iz d ir g ic h , h a v o q iz d ir g ic h d a n o 'tib tu tu n so 'r u v c h i y o rd a m id a atmosferaga chiqarib yuboriladi. bug1 va iste’m olchi ЧлГ / S ' ' Ф d) Rasmda a) J — nasos; 2 — ekonomayzer; 3 — baraban; 4 — suvni haydovchi quvur; 5 — kollektor; 6 — quvur; 7 — bug‘ qizdirgich b) 1 — nasos; 2 — ekonomayzer; 3 — baraban; 4 — suvni haydovchi quvur; 5 — bug' hosil qiluvchi quvurlar (bug' va suv aralashmasi) d) 1 — nasos; 2 - ekonomayzer; 4 — suvni haydovchi quvur; 5 — kollektor; 6 ~ quvur Iste’mol suvi nasos yordam ida ekonom ayzerga beriladi. Bu yerda suv to'yinish haroratigacha qizdirilib bug' q ozon in in g barabaniga keladi. Bu yerdan suv tu sh u v ch i quvurlar orqali ekran quvuriga keladi. Ekran quvurlarida hosil bo'lgan bug' va suv aralashmasi barabanga kelib tushadi va bu yerda suvdan bug' ajratiladi. Bug' bug' qizdirgichga yuborilib o'ta qizigan bug' h o sil qilinadi. Bug' qozonlari suvning harakatlanishiga ko'ra 3 xil bo'ladi: 1) tabiiy ravishda bug' va suv aralashm asi harakatlanadigan bug' qozonlari (64 a-rasm ); 2) su n ’iy ravishda sirkulyatsiya bo'ladigan (nasos yordam ida) bug' qozonlari (64 b-rasm ); 3) barabanga ega bo'lm agan bug' qozonlari (64v-rasm ) 1 7 2 Bug' ishlab chiqarish uchun m o'ljallangan inshoot va qurilm alar kom pleksi q ozon agregati bilan qo'shim cha qurilmalardan tashkil topadi. Q ozon qurilm asining asosiy ish xarakteristikalariga quyidagilar kiradi. 1 Bug' unum dorligi (q o zo n n in g q u w a ti), bu vaqt birligida hosil b o'lgan bug' m iqdori bilan aniqlanadi. 2. B ug'ning parametrlari (bosim i va o'ta qizish harorati). 3. Q ozon agrcgatining foydali ish koeffitsienti. Q ozon qurilmalarini quyidagi belgilarga ko'ra tasniflash m um kin. 1. Bug' unum iga ko'ra: a) past unum li 1 5 - 2 0 t/so a t b) o'rtachaunum li 25+30 dan 160+220 t/so a t gacha d) yuqoriunum li 220+ 250 t/so a t va yuqori 2. Bug' bosim iga ko'ra: a) past bosim li 9 at gacha (1 M Pa) b) o'rta bosim li 1 4 - 4 0 at (1,4+ 4 M Pa) d) yuqori bosim li 100 at +140 at e) yuqori kritik bosim li 255 at 6 8 -§ . Qozonlarning issiqlik balansi Q ozon qurilmasida yoqilg'i yonishida ajralib chiqqan issiqlikni foydali ishlatilgan issiqlikka va issiqlik yo'qolishiga taqsim lanishi issiqlik balansi deyiladi. Issiqlik balansi 1 kg qattiq (suyuq) yoki 1 m 3 gazsim on yoq ilg'i u ch u n q ozon qurilm asida o'm atilgan issiqlik holatiga ko'ra tuziladi. Issiqlik balansining tenglam asi (kJ/kg, k J /m 3) quyidagi ko'rinishga ega Q ; = Q , + Q 2 + Q 3 + Q 4 + Q j + Q * ( 2 9 4 ) yoki foizda ifodalanishi 4, + 42 + + ^ +% +CU = 100 % (295) 9 l Q l bu yerda q (= ( q , ) 100% ,q2= ( q , ) 100 % va h.k. (294) va (295) tenglam alarida Q'. mavjud issiqlik; Q, (q ,) — q o zo n qurilm asida bug' olish uchun foydali ishlatilgan issiqlik; Q2(q 2) - chiqib ketayotgan tutun gazlari bilan yo'q olgan issiqlik, Q2(q3) — xim ik yoqilg'i to 'liq yonm aganda yo'qolgan issiqlik; Q4 (q4) - yoqilg'i m exanik to'liq yonm aganda yo'qolgan issiqlik; Q , (q5) —atrof muhitga yo'q olgan issiqlik; Q 6 (q6) - shlakning fizik issiqligi bilan yo'q olgan issiqlik. 1 7 3 Mavjud issiqlik (kJ/kg, k J /m 3) 1 kg qattiq (suyuq) yoki 1 m 3 gazsim on yoqilg'i uchun quyidagi ifodadan aniqlanadi: Q : „ = Q ; + 0 , )4 + QH + Q, + Qk q :,= q ; + q ,,4 + Q h + q , (296) bu yerda Q ' va Q* — ishchi m assaviy qattiq va suyuq yoq ilg'in in g va quruq m assaviy gazsim on yoq ilg'in in g quyi yonish issiqligi, kJ/kg, k J /m 3; Q voq “ yoqilg'ining fizik issiqligi; kJ/kg, k J /m 3; Qn - o'txon aga havo bilan kirgan issiqlik, kJ/kg, k J /m 3; Qr — o'txonaga bug'li purkanish bilan kirgan issiqlik, kJ/kg, k J /m 3; Qj. — slanetslar yonishida karbonatlarning joylashishiga sarflangan issiqlik, kJ/kg. Y oqilg'ining fizik issiqligi Q = C ' t (297) yoq v o k yoq v ’ bu yerda — ishchi m assaviy yoqilg'ining issiqlik sig'im i, kJ/kgnC; tyoq— o'txon aga kirayotgan harorati, °C. Ishchi m assaviy yoq ilg'in in g issiqlik sig'im i , 1 0 0 - W 4 W 4 С = С ----------------+ с н п ------- (298) у ч '<>ч ю о н-’° ЮО bu yerda s* v ^ c h , o ~ m o s ravim da quruq m a ssa v iy q attiq yoqilg'ining va suvning issiqlik sig'im i, kJ/kg -K. С * ansratsit uchun 0,9 2 1 , toshko'm ir uchun - 0,9 6 2 , qo'ng'ir ko'm ir uchun — 1,088, frezer torflari uchun — 1,297 va slanetslar uchun - 1,046 ga teng. M azutning issiqlik sig'im i s;.„(y= 1,74 + 0 ,0 0 2 5 tw (299) Q o z o n q u rilm a sid a n tash q arid a y o q ilg 'i o ld in d a n q izd irilg a n d a (m azutni qizdirish, yoq ilg'in i quritish va boshqalar) uning fizik issiqligi hisobga olinadi. 174 Qn = a„. V° c Ps At,, (300) bu yerda a o. — o ‘txonadagi havoning ortiqchalik koeffitsienti; V° — 1 kg yoqilg'ini yoqish uchun kerakii havoning nazariy hajm i, m 3/ kg; c p — b o sim d o im iy b o'lgan d a h avon in g o'rtacha hajm iy issiqlik sig'im i; k J /m 3-K; havoning harorati 300 gacha bo'lganda s |N = 1,33 k J / m 3-K; Ath — qizdirilgan va sovuq havoning haroratlari farqi, °C. O 'txonaga bug'li purkanish bilan kiritilgan issiqlik Q ,.= Br (h r - 2510) (301) bu y e r d a B f va h r m o s r a v ish d a p u r k a sh g a y o k i y o q i l g ' i n i changlantirishga berilgan sarfi va entalpiyasi, kg/kg, kJ/kg. Purkash uchun Br= 0 ,7 ...0 ,8 kg/k g, bug'li forsunkalarda changlantirish uchun Br = 0 ,3 5 k g/k g, b u g'-m exan ik li forsunkalar uchun В = 0 ,0 3 ...0 ,0 3 5 kg/kg. Slanetslarni yondirishda karbonatlar joylashishiga sarflangan issiqlik Q k = 4 0 ,6 k ( C 0 2) ' bu yerda к — karbonatlar joylashishi koeffitsienti. Q ozon qurilm asida foydali ishlatilgan issiqlik (kJ/kg) Q> = [ O w - M + щ № о с - Ьтв) ]+ D Tn (hTI) - h lc) (302) Bu yerda D 0.QB D Tli — m os ravishda o'ta qizigan va to'yingan bug'ning sarfi, kg/s; В - natural yoqilg'i sarfi, kg/s; h 0.QB, hTB, hIS, h QC - m os ravishda o 'ta qizigan, to'yin gan , iste’m ol suvining va qozon suvining entalpiyasi, kJ/kg; P — to'xtovsiz purkash kattaligi, % Suv isitish qozonlarida foydali ishlatilgan issiqlik M c Q , = - ^ [ (h 2 - h ,) (303) bu yerda h, va h2 — m os ravishda q ozon ga kirgan va chiqqan suvning entalpiyasi, kJ/kg; M s — suvning sarfi, kg/s. Q ozon qurilm asida foydali ishlatilgan issiqlik (%) O 't x o n a g a h a v o bilan kiritilgan issiqlik 175 q = { 2 l ) ю о % (304) (305) bu yerda V., — qozon qurilm asidagi oxirgi gaz y o ‘lidan chiqqan (tutun) gazlarining hajmi, m-'/kg; с rc]ii — bosim d oim iy bo'lganda gazlarning o'rtacha hajm iy issiqlik sig ‘im i, “i d / m 3 K; tchi - oxirgi gaz yo'lidan chiqib ketayotgan gazning harorati, °C; a chiq — q o z o n q u rilm a sid a n ta sh q a rid a g i h a v o n in g o r tiq c h a lik koeffitsienti; V° — 1 kg y o q ilg‘ini yondirish uchun kerakii havoning nazariy hajm i, m 3/kg; th - qozonxonadagi xonaning harorati, nC; q4 — m exanik n o to ‘liq yonishda yo'q olgan issiqlik; %; H chiq, H °x — m os ravishda yonish m ahsulotlarining va sovuq havoning entalpiyasi, kJ/kg. Y oq ilg'i x im ik to 'liq yon m agan d a issiq lik n in g y o 'q o lish i y o n ish m ahsulotlarida C O miqdori bilan aniqlanadi: bu yerda С' va u S — yoqilg'idagi uglerod va oltingugurt m iqdori, %; CO - chiqib ketayotgan gazlardagi uglerod oksidining m iqdori, %; R 0 2 = C 0 2 + S 0 2 — chiqib ketayotgan gazlardagi C 0 2 va S 0 2 miqdori, Yoqilg'i m exanik to'liq yonm aganda issiqlikning yo'qolishi uch tashkil e tu v ch id a n tu zila d i: y o q ilg 'i sh lak i Q f (k J /k g ) b ila n issiq lik n in g yo'qolishi, o'txon a panjarasidan yoqilg'i tushishida issiqlikning yo'qolishi Q, = 2 3 7 (C ‘+ 0 ,3 7 5 ' S ) C 0 / ( R 0 2+ C 0 ) (306) % Y oqilg'i xim ik to'liq yonm aganda issiqlikning yo'qolishi (%) a q3= ( g - ) 100% (307) 176 Q ' (kJ/kg) va chiqib ketayotgan gazlarda yoq ilg‘i zarrachalari bilan issiqlikning y o 'q o lish i Q ;iw (kJ/kg), ya’ni 0 i = 0 ; " ' + Q ' + Q ,/v' Y oqilg'i m exanik to'liq yonm aganda issiqlikning yo'q olish i (% ), a 3 2 7 А 4 c ,,/+, q4 ( £ ) ЮО (ashi 1 0 0 _ c. /j/+; + ш 0 _ с ^ ) bu yerda A ! — yoqilg'idagi kulning m iqdori %, ashi+i > akct ~ o'txonada yoqilg'i bilan berilgan um um iy kul ulu sh i, %; cshI+1, ckcl — shlakda, proval va olib ketishda yonuvchi ning m iqdori, %. A tro f m uhitga issiqlikning y o 'q o lish i (kJ/kg) q ozon qurilm asi sirt yuzasining o'lchovlariga, qoplam a sifati va issiqlik izolatsiyasiga b o g 'liq .. Hisoblashlarda atrof muhitga issiqlikning yo'qolishi norm ativ b o 'y ich a olin ad i, q ozon qurilm asini tekshirishda esa issiqlik balansi tenglam asida aniqlanadi: q 5 = q ; - ( q , + q 3 + q 4 + q 6) (зов) yoki q = 100 - (q, + q2 + q, + q4 + q 5 ) (3 0 9 ) S hlaknin g fizik issiqligi orqali issiqlik yo'q olish i Q 6 = a, c, t, A V 100 (310) bu yerda a, - shlakdagi yoqilg'i kulining ulushi, kamerali o 'tx o n a u chun a, = 1 - aun, qatlamli o'txon a u ch u n a, ga proval aprdagi yoq ilg'i kulining ulushini q o'sh ish kerak. c, - shlakning issiqlik sig'im i, k J/kg K; t, — shlakning harorati, °C; A 4 — yoqilg'id agi kulning m iqdori, %. Shlaknin g fizik issiqligi orqali (%) issiqlik yo'qolishi a q6= ( g T ) 100 = a , Cl tt A V Q ; ( 311) Agregatning (brutto) va qurilmaning (netto) foydali ish koeffitsientlari Q o z o n agregatining (brutto) foydali ish koeffitsientlari u n in g ish 177 samaradorlik darajasini ifodalaydi va u qozon agregatida ishlatilgan issiqlik m iqdorining yoq ilg'i um um iy issiqligiga nisbatiga ten g , y a ’ni: Q\ % : ; = ( ^ 7 ) ю о (3 i2 ) yoki л!;;;= Ю 0 - ( Ч, + Чз + Ч4+Ч, + q6) (31з> Q ozon qurilm asining (nettо) FIK o ‘z ehtiyojlariga (yoritish, nasoslarni issiq lik d an tu sh ir ish va b .) sarflangan issiq lik d a n tash q ari q o z o n agregatining F IK ten g, y a ’ni < , = C - f g r i O O (314) bu yerda Q 0.E — o 'z ehtiyojlariga sarflangan issiqlik, kJ/kg YoqiIg‘i sarfi. Q ozon qurilmasining issiqlik hisoblashlarida yoqilg'ining natural va h isobiy sarfi farqlanadi. Y oqilg'ining natural sarfi (kg/s) quyidagi ifodadan aniqlanadi: л A * - # , - » в = ---------------------------------- ^ T T r----------------------------------- 100 (315) z—rfku bu yerda h ^ — qozon qurilm asining (brutto) F IK , %. Y o q ilg 'in in g h iso b iy sarfi m exanik n o to 'liq y o n ish h isob ga olib aniqlanadi: (316) bu yerda q; — m exanik n oto'liq yonishda issiqlikning yo'q olish i. Masalalar 1. U num dorligi D = 1 3 ,4 kg/s bo'lgan qozon qurilm asining o'txonasida P odm oskove B 2 markali ko'm ir yondiriladi. U n in g tarkibi S' = 28,4% , № = 2,2 %, S ; = 2,7% , № = 0 ,6 %, O 1 = 8,6 %; A i = 25,2% va W'= 32,0 %. Agar yoq ilg'in in g o'txon aga kirishidagi harorati t= 2 0 nC, yoqilg'ining natural sarfi V = 4 k g /s, o'ta qizigan bug'ning bosim i P = 4 M P a, O 'Q B harorati to.QB= 4 5 0 °C, iste’m ol suvining harorati tis= 1 э0 °C. T o'xtovsiz 178 purkash kattaligi R = 4% , 1 kg yoqilg'ini yoqish uchun kerakii h avon in g nazariy hajmi V1— 2 ,9 4 m V kg, oxirgi gaz yo'lid an chiqib k etayotgan gazlarning hajmi V = 4 ,8 6 m 3/k g , oxirgi gaz y o ‘lidan chiqib k etayotgan gazlarning harorati q. = 160 °C, d oim iy bosim da gazlarning o'rtacha hajm iy issiqlik sig 'im i C ). = 1 ,4 1 5 k J /m 3nS, h avon in g o rtiq ch a lik koeffitsienti achi = 1 ,4 8 . qozonxonadagi havoning harorati th= 3 0 °S, d oim iy bosim da havoning o'rtacha issiqlik sig'im i Cj, = 1 ,2 9 7 k J/m 30S, chiqib ketayotgan gazlardagi uglerod oksidining miqdori C 0 = 0 ,2 % va u ch atom li gazlarning miqdori R 0 2= 16,6% yoq ilg'in in g m exanik n o to 'liq y on ish id a issiqlikning yo'qolishi q = 4 % bo'lsa, shlakning fizik issiqligi orqali issiqlik yo'q olish in i hisobga olm agan holda q ozon qurilm asining issiqlik balansini tuzing. Y echish: Ishchi m assaviy yoq ilg'in in g quyi yonish issiqligini (299) ifodadan aniqlaym iz: Qj. = 338 0 + Ю25Н' - 108,5 (O' -J C ) - 25 W 1 = 338 -2 8 ,7 + 1025-2,2 - 1 0 8 ,5 (8 ,6 -2 ,7 ) - 25-32 = 10516 kJ/kg Ish c h i m a ssa v iy y o q ilg 'in in g issiq lik s ig 'im in i (2 9 2 ) ifo d a d a n aniqlaym iz: , ( 1 0 0 - W J) W 4 ( 1 0 0 - 3 2 ) 32 с = с --------------- - + s н о ----- = 1 ,0 8 8 , - + 4 ,1 9 — = 2 ,0 8 k J / 100 н ' ° 100 100 100 ' kg "С Y oq ilg'in in g fizik issiqligini (291) ifodadan aniqlaym iz: Q y„4 = c U t= 2 ,0 8 -2 0 = 4 1 ,6 kJ/kg Mavjud issiqlikni (290) ifodadan aniqlaym iz: Q r = Qk + Qyoq = 1 0 5 1 6 + 4 1 ,6 = 10557,6 K j/kg D P 13.4 Q i = - M + ] o o ( h QC - h lc) ] = ( — ) ( 5 3 3 0 - 6 3 2 ) + ( - ^ ) ( 1 0 8 7 ,5 - 6 3 2 ) = 3 0 9 9 kJ/kg D 0. qb = D , c h u n k i t o 'y in g a n b u g 'n in g o lin is h i y o 'q . B u g 'n in g entalpiyasini h -s diagram m adan h o.QB= 3 3 3 0 kJ/kg, iste ’m ol va q o zo n suvining entalpiyasini 2,3 jadvaldan (ilovaga qarang) h [C = h F = 6 3 2 k J / kg, hks = h F = 1 0 8 7 ,5 kJ/kg 179 C hiqib ketayotgan gazlar orqali issiqlikning yo'qolishi Q> = ( Vchi4 qdl;4 - achiq V" s pN th) (100 - q ,) / 100 = (4,86-1,415-160- 1 ,48-2,94-1,2 9 7 -3 0 )(1 0 0 -4 )/1 0 0 = 891 kJ/kg Y oqilg'i to'liq yonm aganda issiqlikning yo'qolishi (300) ifodadan Q 3= 2 3 7 ( C ’+ 0 , 3 7 5 ' C ) C O /( R O 2+ C O ) = 2 3 7 ( 2 8 ,7 + 0 ,3 7 5 - 2 ,7 ) - 0 ,2 / (1 6 ,6 + 0 ,2 )= 8 3 kJ/kg Y oqilg'i m exanik to'liq yonm aganda issiqlikning yo'qolishi: 0 4 q , = ( g T ) 100 = 4-10557 / 100 = 4 2 2 ,3 kJ/kg A trof-m uhitga issiqlikning yo'q olish i (302) Q s = Q ; - ( Q 1+ Q J+ Q 3+ Q 4)= 1 0 5 5 7 ,6 -(9 0 9 9 + 8 9 1 + 8 3 + 4 2 2 ,3 )= 6 2 ,3 kJ/ kg Issiqlik balansini tashkil etuvchilar Q, 9 0 9 9 q , = ( ^ 7 ) 1 0 0 = ( — 5 5 y 6 ) 100=86,2% С?, 891 ^ = ( E ) 100= ( I ^ ) 1 00 = M % О 83 Ю 0 = ( у ^ ) 100=0,8% Qs 63 qs= ( ^ T ) 100=( Yo 557 ,6 ) 100=0’ 6% Q ozon agregatining issiqlik balansi Q | = Q, + Q 2 + Q 3 + Q4 + Q 5= 9 0 9 9 + 8 9 I + 8 3 + 4 2 2 ,3 + 6 2 ,3 = 1 0 5 5 7 ,6 kJ/kg yoki q, + q2 + q 3 + q4 + q s= 8 6 ,2 + 8 ,4 + 0 ,8 + 4 + 0 ,6 = 1 0 0 % . 2. Q o z o n agregatining unum dorligi D = 5 ,4 5 k g/s, yoqilg'ining natu- 180 ral sarfi V = 0 ,6 4 k g/s, o ‘ta qizigan bug'ning bosim i R0.QIi= l , 3 M P a va Download 30.82 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling