O ’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti

Yonish reaksiyalari
Yonish reaksiyasi kislorod tutgan mahsulotlar hosil boʻlishi bilan boradigan, yonuvchan modda va molekulyar kislorod (O2)(O2​)left parenthesis, start text, O, end text, start subscript, 2, end subscript, right parenthesis oʻrtasidagi oksidlash-qaytarilish reaksiyasidir. Reagentlardan biri uglevodorod boʻlsa, mahsulotlar karbonat angidrid va suvdan iborat boʻladi. 
[Uglevodorod nima?]
Quyida uglevodorodlardan biri boʻlgan oktanning yonish reaksiyasi berilgan. Oktan benzin tarkibidagi asosiy komponent hisoblanadi va bu yonish reaksiyasi aksariyat avtomobillarning dvigatelida sodir boʻladi:
2C8H18+25O2→16CO2(�)+18H2O2C8​H18​+25O2​→16CO2​(g)+18H2​O2,
Disproporsiya reaksiyalari
Disproporsiya reaksiyasi (yoki avtooksidlanish reaksiyasi) bir reagent ham oksidlanib, ham qaytariladigan reaksiyadir. Quyidagi reaksiya gipoxloritning (ClO−ClO− C, l, O, disproporsiyalanish reaksiyasi berilgan:
3ClO−(�.�)→ClO3−(�.�)+2Cl−(�.�)3ClO−(s.e)→ClO3−​(s.e)+2Cl−(s.e)
Agar xlor uchun oksidlanish darajalarini tahlil qilsak, reagent ClO−ClO−, C, l, O, gacha oksidlanyotganini koʻramiz (bu yerda oksidlanish darajasi +1+1plus, 1 dan +5+5plus, 5 gacha ortadi). Ayni vaqtda ClO−ClO−start text, C, l, O ning boshqa molekularida xlor Cl−Cl−start text, C, l, gacha qaytariladi (bu yerda oksidlanish darajasi +1+1plus, 1 dan −1−1minus, 1 gacha kamayadi). Kislorod esa ClO−ClO−start text, C, l, O, da ham, ClO3−ClO3− C, l, O, ham −2−2minus, 2 oksidlanish darajasiga ega, shuning uchun u reaksiyada oksidlanmagan va qaytarilmagan.
Oʻrin olish reaksiyalari
Oʻrin olish reaksiyasi (yoki yakka almashinish reaksiyasi) birikmadagi biror elementning oʻrnini oladigan oddiy modda va tarkibidagi biror elementni almashtiradigan birikma oʻrtasida boradi. Masalan, koʻpgina metallar tuzlar va vodorod gazi hosil qilib, kislotalar bilan taʼsirlashadi. Quyida oʻrin olish reaksiyalariga misol sifatida rux metallining va xlorid kislotaning suvli eritmasi bilan reaksiyasi natijasida kislotadan vodorodni siqib chiqarilishi berilgan:
Zn(�)+2HCl(�.�.)→ZnCl2(�.�.)+H2(�)Zn(q)+2HCl(s.e.)→ZnCl2​(s.e.)+H2​(g)