O ’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo

Muloqotning turli shakllari va bosqichlari mavjud: 

Dastlabki bosqich

–odamning o`z-o`zi bilan muloqotidir. T. Shibutani «Ijtimoiy 
psixologiya» kitobida «Agar odam ozgina bo`lsa ham o`zini anglasa, demak, o`z-o`ziga
ko`rsatmalar bera oladi»,-deb yozgan edi.
Ikkinchi bosqichi boshqalar bilan muloqot- muloqotnidir. Odamning o`z-o`zi bilan
muloqoti aslida uning boshqalar bilan muloqotining xarakterini va hajmini belgilaydi. Agar 
odam o`z-o`zi bilan muloqot qilishni odat qilib olib, doimo jamiyatdan o`zini chetga tortib
yursa, demak, u boshqalar bilan suhbatlashishda jiddiy qiyinchilikni boshidan kechiradi 
deyish mumkin.
MULOQOT

BOSQICHLARI

O’z-o’zi bilan 
muloqot
Boshqalar bilan 
muloqot
Ajdodlar bilan 
muloqot

---

64

MULOQOT
SHAKLLARI 
Rasmiy
Norasmiy 

Verbal va noverbal

MULOQO

T 

Y

O’NALIS

HLARI 
Ijtimoiy 
yunaltirilgan
ya’ni keng 
jamoatchilikka
qaratilgan 
Guruh yoki
guruhlar 
predmetiga
qaratilgan 
Pedagogik
muloqot

Shaxsiy
muloqot

Uchinchi bosqich avlodlar o`rtasidagi muloqot. Bu muloqot tufayli har bir jamiyatning 

o`z madaniyati, madaniy boyliklari, qadriyatlari mavjud bo`ladiki, buning ahamiyatini
tushungan insoniyatning eng ilgor vakillari uni doimo keyingi avlodlar uchun
saqlab keladilar hamda 

ta
’lim-tarbiya 

va
kundalik 

muloqot jarayonida uni

avloddan-avlodga uzatadilar. 

Har 

qanday 

muloqot rasmiy yoki norasmiy bo`ladi.
Rasmiy muloqot odamlarning jamiyatda bajaradigan rasmiy vazifalari va xulq-
atvoridan kelib chiqadi. Masalan, rahbarning o`z xodimlari bilan, professorning talaba bilan
muloqoti.
Norasmiy muloqot odamning shaxsiy munosabatlariga tayanadi va uning mazmuni
o`sha suhbatdoshlarning fikr-uylari , niyat-maqsadlari va emotsional munosabatlari bilan 
belgilanadi. M: do`stlar suhbati, poyezdda uzoq safarga chiqqan yo`lovchilar suhbati,
tanaffusda talabalarning sport, moda, shaxsiy munosabatlar borasidagi suhbati. 
Odamlarning asl tabiatiga mos bo`lgani uchun ham norasmiy muloqot doimo odamlarning
hayotida ko`proq vaqtini oladi va bunda ular charchamaydilar. Lekin bunday muloqotga 
ham qobiliyat kerak, ya
’ni uning qanchalik sergapligi, ochiq ko`ngilligi, suhbatlashish 
yo`llarini bilish, til topishish qobiliyati, o`zgalarni tushunish va boshqa shaxsiy sifatlari
kundalik muloqotning samarasiga bevosita ta
’sir kursatadi. Shuning uchun hamma ham
rahbar bo`la olmaydi, ayniqsa, pedagogik ishga hamma ham qo`l uravermaydi, chunki 
buning uchun ham rasmiy, ham norasmiy muloqot texnikasidan xabardor bo`lish talab
etiladi.