«обеспечение ускоренного развития национальной экономики и высоких темпов роста: проблемы и решения»

mavzusidagi Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi 
19 
Investitsiya jarayonida lizing mexanizmidan faol foydalanish turli shakldagi korxonalarning 
innovatsion va investisiya faoliyatini faollashtirish, ularning moddiy-texnik bazasini yangilash, mahsulot 
raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qiladi.
Mamlakatimiz iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalar oqimining jonlanishini quyidagicha baholash 
mumkin. Birinchidan, xorijiy investitsiyalar eksport va valyuta ayirboshlashni ta'minlaydi, ikkinchidan, 
iqtisodiyotga yangi texnologiyalar va boshqaruvning yangi usullarini olib keladi. Bu esa mahalliy 
sanoatning yangi bozorlarini rivojlantirish va rag'batlantirishga yordam beradi. Uchinchidan, xorijiy 
sarmoyalarning kirib kelishi mintaqada ham, mintaqalararo va xalqaro munosabatlarda ham ijtimoiy-
siyosiy barqarorlikni mustahkamlashga xizmat qilmoqda. 
Umuman olganda, moliyalashtirishning turli yo'nalishlari bo'yicha O’zbekiston resspublikasi va uning 
barcha voloyatlarining asosiy kapitaliga investitsiyalar tarkibini tahlil qilish, uning yaxshilanish 
tendentsiyasi bor degan xulosaga kelishimizga imkon beradi. Ushbu o'zgarishlarning ijobiy xususiyati 
shundaki, davlat byudjet mablag'lari ulushi kamayib, tijorat tashkilotlari mablag'lari ulushi ortib bormoqda, 
bu bozor iqtisodiyotiga xosdir. Xususiy sarmoyalardan davlat investitsiyalariga qaraganda yaxshiroq 
foydalanilishi barcha rivojlangan davlatlar hayotida isbotlangan. Biroq, zamonaviy sharoitda mintaqaviy 
investitsiya jarayonining shakllanishi iqtisodiy rivojlanishning o'zagi bo'lgan moliyaviy-investitsiya 
siyosati tamoyillarining aniq ishlab chiqilgan tizimining yo'qligi bilan bog'liq. Mintaqaviy investitsiya 
jarayonining rivojlanishiga to'sqinlik qiluvchi omillar quyidagilar edi va shunday bo'lib qolmoqda: 
➢ iqtisodiyotning real sektori korxonalarining zaif moliyaviy ahvoli (zararli korxonalarning salmoqli 
qismi); 
➢ daromadlilikning pastligi va xo‘jalik yurituvchi subyektlarning investitsiya maqsadlarida o‘z 
mablag‘larining etishmasligi; 
➢ investitsiya xatarlarining yuqori darajasi, ko'p hollarda aylanma mablag'larni to'ldirish uchun 
foydalaniladigan amortizatsiya ajratmalaridan noto'g'ri foydalanish va boshqalar. 
Yuqorida aytilganlarning barchasini umumlashtirib, shunday xulosaga kelish mumkinki, 
moliyalashtirishning turli sohalarida investitsiyalar tarkibini tahlil qilish katta ilmiy va amaliy ahamiyatga 
ega. Ushbu turdagi tahlilning amaliy ahamiyati shundan iboratki, u investitsiyalar tarkibidagi 
tendentsiyalarni aniqlash va shu asosda yanada samarali va istiqqqbolli investitsiya siyosatini ishlab chiqish 
imkonini beradi. 
Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. A.Smit. Xalqlar boyligining tabiati va sabablari haqida tadqiqot / Eksklyuziv klassika. M. AST 
nashriyoti. 2020. 1072 b. (А. Смит. Исследование о природе и причинах богатства народов / 
Эксклюзивная классика. М. Издательство АСТ. 2020. 1072 с.) 
2. K.Marks. Kapital. M. Davlat siyosiy adabiyot nashriyati. 1952 yil, 509 b. 
3. А.В.Вахабов, Ш.Х.Хажибакиев, Н.Г.Муминов. Хорижий инвестициялар. Ўқув қўлланма.– 
Т.: «Молия», 2010, 330 бет. 
4. Mirziyoyev Sh.M. Yangi O’zbekiston taraqqiyot strategiyasi. Toshkent.O’zbekiston 
nashriyoti.2022 yil. 127 b. 
5. O’zbekiston respublikasi raqamlarda. 2018-2022 yillar uchun chiqarilgan statistic 
to’plam.Toshkent. 2022 yil.