«обеспечение ускоренного развития национальной экономики и высоких темпов роста: проблемы и решения»

“Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash: muammolar va yechimlar” 
158 
2-jadval 
Buxoro viloyatining 2023-yildagi eksport tarkibi
(ming AQSH dollarida) 
kalava ip 
va 
gazlamalar 
ko’mir va neft 
mahsulotlari 
trikotaj 
mato  
boshqa 
mahsulotlar 
umumiy 
Eksport hajmi 
95,447.5 
70,351.6 
23,232.4 
121,189 
310220.76 
Umumiy 
eksportdagi ulushi, 
foizda 
30.77 
22.68 
7.49 
39.06 
100.00 
Ushbu formula orqali hisoblab olingan ko’rstakichlarda agar 50 foizdan yuqori bo’lmagan tovar 
ko’rsatkichi bo’lmasa unda iqtisodiyot diversifikatsiyalashmagan degan tushuncha ham mavjud. Ammo, 
bu diversifikatsiyaning qo’pol ko’rinishi hisoblanadi. Diversifikatsiya ko’rsatkichi hisoblashning alohida 
bir nechta usullari mavjud. Ulardan eng keng foydalanadigani bu Xirshman indeks hisoblanadi. Ushbu 
indeks ko’plab adabiyotlarda savdo konsentratsiyasi indeksi deb ham yuritiladi.
H
j
= √∑ (
x
i
X
)
2
5-formula 
Indeks ko’rsatkichi 0 va 1 oralig‘ida taqsimlangan. Shunga ko’ra agar ko’rsatkich 1 ga yaqinlashgani sari 
konsentratsiyalashgan ya’ni diversifikatsiyalashgan degan tushunchani beradi.
3-jadval 
2010-2022-yillardagi Buxoro viloyati eksport hajmi va diversifikatsiya indeksi (ming AQSH 
dollarida)[1] 
Yillar 
2010 
2015 
2020 
2021 
2022 
Eksport 
hajmi 
348,834.60 
321,506.90 
231,067.40 
312,129.08 
310,220.76 
Hirshman 
indeksi 
0.71 
0.59 
0.57 
0.66 
0.40 
Buxoro viloyatini eksport hajmida ikkinchi dekadada sezilarli pasayish kuzatilgan, oxirgi ikki yilga kelib 
viloyat eksport hajmi ancha yuqorilashga erishgan.