Obilov ilhom

Toshkent va xonlikning shimoli-sharqiy chegaralari uchun qozoqlar, jung‘orlarga qarshi muvaffaqiyatli kurash 
olib bordi. 1613-yilda Toshkentni qozoqlardan ozod etdi. 
****Imomqulixondan keyin taxtni egallagan ukasi Nodir Muhammad (1642-1645) davrida esa siyosiy tarqoqlik 
kuchaydi. Bunga xonning mamlakat viloyatlarini o‘g‘illariga va yaqin qarindoshlariga mulk qilib taqsimlab 
berganligi sabab bo‘ldi.
**** 1645-yilda qozoqlar yana Movarounnahrga yurish qilib, Xo'jandgacha yetib keldilar. Nodir Muhammad 
ularga qarshi o‘g‘li Abdulaziz boshchiligidagi katta qo‘shinni safarbar etdi. Xondan norozi bo‘lgan bir guruh 
amirlar yurish davrida Abdulazizni xon deb e’lon qildilar va uni taxtga o‘tqazdilar.
****Nodir Muhammad esa Balxga hokim etib tayinlandi (1645-1651). Nodir Muhammad toj-u taxtni qaytarib 
olish maqsadida Hindiston podshohi temuriyzoda Shoh Jahondan yordam so‘radi. Shoh Jahon Balx viloyatini 
o‘ziga bo‘ysundirish maqsadida qo‘shin yubordi.
****1649-yilda otasi Nodir Muhammadni yana Balx hokimi etib tayinladi. Biroq otasining Eron yordamida o‘z 
mavqeyini mustahkamlashga uringanligi Abdulazizxonni tashvishga solib qo‘ydi. Endi u otasiga qarshi ukasi  
Subhonqulixon yetakchiligida qo‘shin yubordi. 
****1651-yilda Subhonqulixon Balxni egalladi. Ayni paytda, u Balx hokimi etib tayinlandi. Otasi Nodir 
Muhammad esa Makkaga hajga borayotib yo‘lda vafot etdi. 
**** 1655-yilda Xiva xoni Abulg‘oziy Bahodirxon katta qo'shin bilan yurish qilib, Buxoro atroflarini ikki
bor talon-taroj qildi. Bu davrda Buxoroda Abdulazizxon hukmdor edi 
****1681-yilda keksayib qolgan Abdulazizxon taxtdan voz kechdi va taxtga ukasi Subhonqulixon (1681-
1702) o’tirgan.
**** Xiva xonligi Buxoroga qarshi yurish boshlagan Xiva xoni Anushaxon ma’lum muddat Samarqandni 
egalladi. Hatto o‘z nomiga xutba ham o‘qittirdi va tanga pullar zarb ettirdi.
****Biroq Subhonqulixon qatag‘on urug‘idan bo‘lgan Badaxshon hokimi Mahmudbiy otaliq yordamida Xiva 
qo‘shinlarini Samarqanddan quvib chiqarishga erishdi. Anushaxonni taxtdan tushirdi va 1688-yilda xiva
xonligini Buxoro tasarrufiga kiritdi. 
****Subhonqulixon Mahmudbiy otaliqqa Xiva xonligiga qarshi kurashida bergan yordami evaziga Balx 
hokimligini ham topshirdi.