Общие положения философской базой моделирования выступает теория отражения

в функционирование изучаемого объекта, в частности потому, что оно
может нарушить либо исказить естественное развитие процесса;
• техническую и технологическую сложность постановки и проведения
натурных экспериментов, а также недопустимо высокие затраты,
потребные для их организации и проведения;

6-BOB. UMUMIY QOIDALAR

haqida
0

0. 
   _0
   

Guruch. 6.1. Modellashtirishning ong va voqelik tuzilishidagi o'rni­
Modellashtirishning falsafiy asosini aks ettirish nazariyasi, aniqrog'i, ­ikki tizimning o'ziga xos o'zaro ta'siri sifatida aks ettirishning dastlabki postulati tashkil etadi, buning natijasida bir tizim ­boshqasida takrorlanadi. Ilmiy tadqiqotlarda aks ettirish xususiyati voqelik va inson ongining o'zaro ta'siri shaklida namoyon bo'ladi (2-rasm).
6.1). Haqiqat hislar orqali idrok qilinadi va ­inson ongiga ta'sir qiladi, buning natijasida uning ongida model shakllanadi ( ­fr .
Keyin uni tahlil qiladi (o'rganadi ­) va tahlil natijalariga ko'ra u harakat qilish to'g'risida qaror qabul qiladi va harakat qiladi.
Shunday qilib, model ­sub'ekt tomonidan idrok etilgan va u tomonidan aqliy konstruktsiya, chizma, matematik formula, og'zaki matn, grafik tasvir, kompyuter dasturi va boshqalar shaklida ifodalangan voqelik haqidagi ma'lumotlarni olib yuradi. Shuning uchun har qanday model ( uni ifodalash usulidan qat'iy nazar) ­o'z mazmuniga ko'ra sub'ektivdir, deb ta'kidlanadi . Bu shuni anglatadiki, bir xil real ob'ekt uchun u yoki bu tadqiqotchining o'rganilayotgan ob'ektga sub'ektiv nuqtai nazarini aks ettiruvchi butunlay boshqa modellar qurilishi mumkin.
Tizimli tahlilda modellashtirish o'rganilayotgan ob'ektlar haqida ma'lumot olish va aniqlash usullarini takomillashtirish, shuningdek, namunaviy tajribalar asosida yangi bilimlarni olish bilan bog'liq bo'lgan ilmiy bilimlarning asosiy usuli sifatida qaraladi. So'nggi uch o'n yillikda modellarning katta qismi ­kompyuter texnologiyalari va kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda ishlab chiqilgan.
Tarixiy jihatdan modellashtirish usulidan oldin ilmiy empirizm usuli (yunon imperiyasidan) paydo bo'lgan . - tajriba). Empirik tadqiqot faqat ­kuzatishlar, ma’lumotlar to‘plash, o‘rganilayotgan hodisalarni tasniflash va mantiqiy xulosalar asosida xulosalar chiqarish bilan cheklanadi. Empirizm har qanday namunaviy bilishdan ­oldingi va unga hamroh bo‘lgan metod sifatida bugungi kunda ham o‘zining ilmiy ahamiyatini yo‘qotgani yo‘q . Shu bilan birga, empirizmning hukmronligi ushbu ilmiy yo'nalishdagi turg'unlikdan, uslubiy rejaning yangi konstruktiv g'oyalari yo'qligidan va ko'pincha unda ishlaydigan olimlar va mutaxassislarning konservatizmidan dalolat beradi.

1.