Ochil sirojov, oybеk sirojov
Download 0.61 Mb. Pdf ko'rish
|
SHARQ MAMLAKATLARIDA XAVFSIZLIK MUAMMOLARI @centerasia library
|
3 KIRISH Sharq insoniyat sivilizatsiyasi beshiklaridan biri hisoblanadi. Ushbu makon 6000 yillik davlatchilik tarixiga ega. Ana shu davrlarda bu hududda ko‘plab rivojlanish va inqirozlar, barqarorlik va urushlar sodir bo‘lgan. Sharq atamasi esa aslida uning geografik joylashuvidan ya’ni Yerning geografik markazidan sharqda joylashganligiga asoslanib qo‘llaniladi. Shundan kelib chiqib Sharq dunyosi an’anaviy ravishda bu butun Markaziy, Shimoliy va Sharqiy Osiyo (Uzoq Sharq), G‘arbiy Osiyo (Yaqin Sharq), Janubi- Sharqiy Osiyo va Janubiy Osiyoni (Hindiston yarimoroli) o‘z ichiga oladi. Sharq tabiiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy imkoniyati bilan dunyoning ma’lum ulkan potensialga ega qismi hisoblanadi. Ammo bu ulkan hudud potensialidan samarali foydalanishda va barqaror taraqqiyotni ta’minlashda xavfsizlik muhim ahamiyat kasb etadi. Sharq davlatlari taraqqiyotini ta’minlashda, xalqaro maydonda salmoqli o‘ringa ega bo‘lishi uchun avvalo xavfsizlik masalasini hal qilish muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bilan birga mintaqaning o‘ziga xos xususiyatlari (sharqona vazminlik) bilan birga hududiy da’volar, davlatlararo va etnik nizolar ham mavjudki, bu mintaqa xavfsizligi arxitekturasiga o‘zining ta’sirini ko‘rsatadi. Sharqda xavfsizlik borasida hamkorlik tarixiy zaruriyat hisoblanadi. Mintaqa davlatlari ayri holda XXI- asrning tahdidlariga, globallashuvning salbiy oqibatlariga munosib javob berishi, davlatlar orasida yuqori mavqeiga ega bo‘lishga erishishi qiyin kechadi. 4 Ana shulardan kelib chiqib “Sharq mamlakatlarida xavfsizlik muammolari” o‘quv qo‘llanmasida mintaqada xavfsizlik bilan bog‘liq muammolar ularning siyosiy, harbiy, diplomatik, madaniy, ilmiy va boshqa sohalardagi ta’siri masalalari yoritilgan. Shu bilan birga bugungi xalqaro munosabatlar tizimida oliy ta’lim talabalari, xususan xalqaro munosabatlar va zamonaviy siyosiy jarayonlar mutaxassisligi bo‘yicha ta’lim olayotgan mutaxassislar davlatlararo muhim bo‘lgan milliy manfaatlarni ifodalaydigan dolzarb masalalarni bilishlari zarur hisoblanadi. Davlatlarning siyosiy, iqtisodiy, harbiy va axborot xavfsizligi masalalari jumladan, millatlararo va konfessiyalararo nizolarni ijobiy hal etish mintaqada ishonchli muhitni yaratadi va xavfsizlik masalalari yechimida yangi imkoniyatlarni ochib beradi. Shuningdek, harbiy xavfsizlikni ta’minlashda noharbiy resurslardan unumli foydalanish bugungi kunda global tusdagi muammolardan biri hisoblanadi. Ushbu masalada yangi yechimlarni topish mintaqada samarali xavfsizlik arxitekturasini shakllantirish imkoniyatini beradi. Bularning barchasi global xavfsizlikni ta’minlashdagi muhim jihatlar hisoblanib, ularning nazariy metodologik asoslari mazkur o‘quv qo‘llanmada 7ta mavzu kesimida yoritilgan. Mazkur fan doirasidagi qolgan 8 mavzu ko‘proq amaliyot bilan bog‘liqligini inobatga olib ularni istiqbolda keyingi o‘quv qo‘llanmada yoritishni rejalashtirganmiz. |
