Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov
- §. Muvozanat organi (vestibular analizator)
Download 2.89 Mb. Pdf ko'rish
|
odam va uning salomatligi 8 uzb
- Bu sahifa navigatsiya:
- Muvozanat organining tuzilishi.
|
49- §. Muvozanat organi (vestibular analizator)
Ø Muvozanat organining ahamiyati Muvozanat organi vestibular analizator, deb ham ataladi. U odam tanasining fazoda ma’lum muvozanatda bo‘lishini ta’minlaydi. Tik turganda, yurganda, yugurganda, sakraganda, raqsga tushganda, narvondan yuqoriga ko‘tarilganda va pastga tushganda, arg‘imchoq uchganda, suvda suzganda, daraxtga chiqqanda, turnikda gimnastika mashqlarini bajarganda, har xil transportda yurganda, ya’ni fazoda odam tanasi eng oddiy holatdan eng murakkab holatga o‘tganda tanasining muvozanatini ta’minlovchi asosiy organ vestibular (apparat) analizatordir. Bu analizatorning ishi buzilsa, odam tanasining muvozanatini saqlash xususiyati pasayadi yoki butunlay yo‘qoladi. Bu analizator juda qattiq zararlangan bo‘lsa, odam hatto o‘rindan turganida uning boshi aylanadi, ko‘zi tinadi, ko‘ngli ayniydi, u tezda o‘tirishga yoki yotishga majbur bo‘ladi. Vestibular analizator kuchsiz zarar- langanda odam murakkab harakatlarni, ya’ni tez yugurish, sakrash, aylanish, zinaga chiqib-tushish kabilarni bajarganda tanasini muvo- zanatda tutib turishi qiyinlashib, o‘zini noxush sezadi. Agar yoshligidan boshlab odamning vestibular analizatori yaxshi chiniqtirilmasa, uning ishi ma’lum darajada pasayadi. Bu, ayniqsa, odam tanasi fazoda murakkab holatlarda bo‘lganida seziladi. Chunonchi, mototsiklda, avtomashinada tez yurganda, karuselda aylanganda, har xil transport vositalarida yurganda boshi aylanadi, ko‘ngli ayniydi, yuragi tez urib, rangi oqaradi, ba’zida hatto hu- shini yo‘qotishi mumkin. Muvozanat organining tuzilishi. Yuqorida eshitish organining tuzilishi bayon etilganda, ñhig‘anoqning ichida eshitish retsep- torlari, dahliz va yarimaylana kanalchalar ichida esa vestibular analizatorning sezuvchi hujayralari (retseptorlar) joylashgan deb aytilgan edi (81- rasm). Retseptorlarning qo‘zg‘alishi vestibular nervga o‘tib, miya ko‘prigidagi po‘stloqosti muvozanat markaziga, undan miyachaga va bosh miya yarimsharlari po‘stlog‘idagi muvozanat markaziga boradi. Download 2.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|