Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

Òerining himoya funksiyasi. Òeri odam tanasining ustki qis-
mini qoplab turadi va uning ostida joylashgan barcha to‘qima-
larni tashqi muhitning noqulay (kimyoviy, fizik, mexanik)
ta’siridan hamda mikroblar kirishidan himoya qiladi.
Òerining sezish funksiyasi. Òerida to‘rt xil ta’sirni sezuvchi
retseptorlar joylashgan: ular og‘riqni, issiqni, sovuqni sezuv-
chi va taktil retseptorlardir. Òeri retseptorlari tashqi muhitning
turli xil ta’siriga moslashish xususiyatiga ega.
Òerining ayirish funksiyasi. Asl teri qavatidagi ter
bezlarining soni tananing turli sohalarida har xil bo‘ladi. Òer
bezlari ayirish funksiyasini bajaradi. Bir kecha-kunduzda katta
odamda o‘rtacha 500 ml ter ajraladi va uning tarkibida 2 g osh
tuzi, 1 g atrofida azot qoldig‘i ajraladi. Òashqi muhit harorati
yuqori bo‘lgan sharoitda ter ajralishi kuchayadi. Bundan
tashqari, odam tanasining harorati ko‘tarilganda, jismoniy
mehnat, sport mashqlarini bajarganda, ruhiy (emotsional)
ta’sirlanish vaqtida ter ajralishi ko‘payadi.
Ayollar terisining ko‘krak sohasida bir juft sut bezlari joy-
lashgan. Bu bezlardan ajraladigan sut tarkibida 1,5% oqsil,
4,5% yog‘, 6,5 % uglevodlar, 0,3 % har xil mineral tuzlar,
87 % suv hamda vitaminlar va har xil fermentlar bo‘ladi. Ona
suti bola bir yoshga kirguncha unga asosiy va muhim oziq bo‘lib
hisoblanadi. Ona sutida antitelolar bo‘lib, ular bolani har xil
yuqumli kasalliklardan himoya qiladi, ya’ni immunitet
vazifasini bajaradi. Sog‘lom ayolning ko‘krak bezlaridan bir
kecha-kunduzda 1—1,5 l va undan ko‘proq sut ajraladi.
Òerining nafas olish funksiyasi. Òeri organizmda gazlar al-
mashinuvida ishtirok etadi. Hujayra va to‘qimalarda moddalar
almashinuvi natijasida hosil bo‘lgan karbonat angidrid gazining
2 % i teri orqali, qariyb 98 % i nafas organlari orqali tashqi

---

90
muhitga ajratiladi. Odam organizmiga bir kecha-kunduzda zarur
bo‘lgan kislorodning 1 % i teri orqali, 99 % i nafas organlari
orqali qabul qilinadi.
Odam hammomda yuvingandan so‘ng o‘zini juda yengil
sezishi terining nafas olishda ishtirok etishidan dalolat beradi,
ya’ni toza teri orqali nafas olish yaxshilanadi.