O`g`zaki muloqot komunakativ jarayon bilan bevosita bg`liq bo`ladi, shuning

O`g`zaki muloqot  komunakativ jarayon 

bilan bevosita bg`liq bo`ladi,  shuning 

uchun harkim ifodalayotgan fikriga mos 

so`zni, gapni tanlay olish qobilyatiga ega 

bo`lishi kerak. Og`zaki muloqot 

tayyorgarliksiz, ya’ni favqulotda yuzaga 

keladi, shuning uchun kishi o`z nutqida 

voqeylikdan yiroqroq so`zni  ham ishlatib 

yuborishi mumkin. 

Mavzu yuzasidan mashq va topshiriqlar 

1  -  mashq.  Venn diagramma yordamida muloqotning yozma va og’zaki 

turlarini tavsiflang.     

                           

 

 

Уй вазифаси: 

Topshiriq.  

1.  Berilgan matndagi terminlarning izohli lug’atini tuzing. 

Lug’atlarning turlari 

Lug’atlar lingvistik va ensiklopedik lug’at turlariga bo’linadi. Lingvistik 

(tilshunoslik) lug’atlar bir tilli va ko’p tilli bo’ladi. Bir tilli lug’atlarga quyidagilar 

kiradi: 

Imlo lug’ati (so’zlarni to’g’ri yozishga yordam beradi), orfoepik lug’at ( 

so’zlarni to’g’ri talaffuz qilishga yordam beradi), morfem lug’at ( so’zlarni asos va 

qo’shimchalarga ajratishga yordam beradi), izohli lug’atlar (tilda mavjud bo’lgan 

so’zlarga izoh beriladi), o’zlashma so’zlar lug’ati (chet tillaridan kirgan so’zlarga 

ta’rif beriladi), frazeologik lug’at (iboralar lug’ati),  terminologik lug’at ( ma’lum 

fan sohasi bo’yicha atamalarga izoh beriladi), chastotali lug’atlar (ma’lum 

asarlarda so’zlarning qo’llanish doirasi haqida ma’lumot beradi, poronimlar lug’ati 

(tilde mavjud  bol’gan talaffuzdosh so’zlar  haqida ma’lumot beradi) va shu 

kabilar. 

Кo’p tilli lug’atlarga esa tarjima lug’atlari kiradi. 

 

 

 

 

Yozma muloqot  so`zlovchi va 

qabul qiluvchi og`zaki 

muloqot vositasisiz amalga 

oshiradigan muloqot turi. 

Muloqot jarayoni so`zlar 

orqali xabarlar yuborishni o`z 

 

 

Izohli lug’at 

 

 lingvistika — til haqidagi, uning ijtimoiy tabiati, vazifasi, ichki tuzilishi, 

tasnifi, muayyan tillarning amal qilish (faoliyat) qonunlari, tarixiy taraqqiyoti 

haqidagi fan.

 

Ensiklopediya (yun.—  bilimlar doirasi), qomus —  muayyan tizimga 

solingan keng qamrovli bilimlar toʻplami.

 

Orfoepiya - tilshunoslikning adabiy talaffuz meʼyorlarini oʻrganuvchi 

boʻlimi. 

Morfema (yun. morphe — shakl) — oʻziga xos shakl va maʼnoga ega 

boʻlgan, boshqa maʼnoli qismlarga boʻlinmaydigan, soʻz (leksema) yasash 

yoki soʻzning shaklini hosil qilish uchun xizmat qiladigan lisoniy birlik. 

Frazeologizm, frazeologik birlik, frazema — ikki yoki undan ortiq 

soʻzdan tashkil topgan, maʼnoviy jihatdan oʻzaro bogʻliq suz birikmasi yoki 

gapga teng keladigan, yaxlitligicha koʻchma maʼnoda qoʻllanadigan va 

boʻlinmaydigan, barqaror (turgʻun) bogʻlanmalarning umumiy nomi. 

Terminologiya  —  muayyan fan, texnika, ishlab chiqarish 

tarmogʻining , sanʼat, ijtimoiy faoliyat sohasining tegishli tushunchalar tizimi 

bilan bogʻliq terminlari majmui. 

Chastota — fizikada — davriy tebranishning miqdoriy ifodasi; 

tebranish sikllari sonining u oʻtadigan vaqtga nisbati. 

Paronimlar (para... va yun. Onyma — nom, ism) — talaffuzi, 

eshitilishi va morfem tarkibi oʻxshash, leksik maʼnolari boshqa-boshqa yoki 

qisman yaqin boʻlgan soʻzlar.