Оилавий тарбия сабоқларииииии indd

Психопрофилактик ишнинг иккиламчи шакли – ха-
бардор қилишдир
. Бу биз учун бирмунча одатий психопро-
филактик ишни олиб боришнинг маъруза, суҳбат, адаби-
ётлар ёки видео ва телефильмларни тарқатиш шаклидаги 
кўринишидир. Ёндашув моҳияти конструктив қарорлар қа-
бул қилишга унинг лаёқатини кўтариш мақсадида шахснинг 
когнитив жараёнларига таъсир кўрсатишга уринишдир. 
Бунинг учун одатда статистик маълумотлар билан тас-
диқланган, масалан, гиёҳванд моддаларнинг саломатлик 
ва шахсга ҳалокатли таъсири ҳақидаги ахборотлардан кенг 
фойдаланилиш мумкин. Кўпинча ахборот қўрқитувчи ха-
рактерга эга. Бунда гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш-
нинг салбий оқибатлари санаб ўтилади ёки хулқ оғишига 
эга бўлган шахсларнинг драматик тақдири, уларнинг шах-
сий деградацияси ёритиб берилади. 
Бундай усуллар мазкур муаммо бўйича билимни кучай-
тиради ва хулқни ўзгартиришга ижобий таъсир кўрсатади. 

---

43
Оилавий тарбия сабоқлари
Ўз-ўзидан хабардор қилиш девиация (оғиш, бурилиш, четга 
чиқиш) даражасини пасайтирмайди. Аммо унутмаслик ке-
ракки, баъзи ҳолларда, аксинча, девиация билан эрта тани-
шув унга қизиқишни кучайтириши ҳам мумкин. Чўчитиш 
ҳам хулқнинг ушбу турини мотивацияловчи когнитив-ҳис-
сий қизиқишни уйғотиши мумкин. 
Қатор ҳолларда ахборот ўз вақтида берилмайди: ўта 
кеч ёки ўта эрта. Масалан, ўсмирлар билан ишлаш тажри-
басининг кўрсатишича, гиёҳванд моддаларга тобе ахлоқ-
ни огоҳлантириш бўйича суҳбатлар 14 ёшдан кеч бўлма-
ган ёшда олиб борилса самаралироқ бўлади. Улар гиёҳванд 
моддалар ва уларни келтириб чиқарувчи кучли таъсирни 
батафсил ёритишдан иборат бўлмаслиги даркор. Бундай 
суҳбатлар девиант (хулқ оғиши) хулқ ва ундан сақланиш 
усулларининг оқибатларини муҳокама қилишга, фаол шах-
сий нуқтаи назарни ишлаб чиқишга йўналтирилган бўли-
ши мумкин.