Олий таълимнинг

12.4 Жам\арма ва ва=т бўйича чекли танлаш нормаси.
Инсонлар жорий ва келажакдаги истеъмолни бир-бири билан солиштириб, жамариш тў\рисида =арор =абул =иладилар. Одатда шахс келажакда кўпро= истеъмол =илиш учун бугунги кундаги бир сўмлик истеъмолидан воз кечади. Масалан, шахснинг бир йиллик даромади 100 минг сўм бўлсин. Агар у ушбу даромадини жорий йилда тўли= истеъмол =илса, унинг жам\армаси нолга тенг бўлади. Шахс ушбу даромадидан 10 минг сўмини жам\аради (10 минг сўмлик жорий истеъмолдан воз кечади), агар у келажакда 10 минг сўмдан кўпро= истеъмол =илиш имкониятига эга бўлса, масалан 15 минг сўмлик. У щолда унинг ва=т бўйича чекли танлаш нормаси =уйидагича ани=ланади:

- ва=т бўйича чекли танлаш нормаси, бу шахснинг умумий тушум даражаси ўзгармаган шароитда бир бирлик жорий истеъмолдан воз кечиш щисобига бўладиган келажакдаги =ўшимча истеъмол =иймати бўлиб, у шу воз кечилган бирлик истеъмолни =оплаш учун етарлидир.

Ва=т бўйича танлаш инвестиция =ўйишга жам\арма ор=али таъсир =илади. Лекин, жорий истеъмол щисобидан жам\армани хощлаганча ошириш мумкин эмас. Нега деганда, умумий даромад чекланган. Жам\арма умумий даромаддан истеъмолни айрилганига тенг.

бу ерда - жам\арма; - умумий даромад; - истеъмол.

Маълумки фоиз ставкаси =анча ю=ори бўлса, жам\аришга мойиллик шунча ю=ори бўлади ва аксинча.
+ийматни дисконтирлаш. Бир йилдан кейин бериладиган бир сўмнинг бугунги =иймати =анча бўлади? Бу саволга жавоб - фоиз ставкасига бо\ли=дир. Фараз =илайлик, фоиз ставкаси бўлсин. У щолда биз бир сўмни жам\арадиган бўлсак, унинг =иймати бир йилдан кейин сўмга тенг бўлади (агар фоиз ставкаси бўлса, бугунги бир сўм бир йилдан кейин 1,5 сўмга тенг бўлади). Демак, айтишимиз мумкинки, бир йилдан кейин олинадиган бир сўмнинг бугунги =иймати сўмга тенг, яъни у бир сўмдан кичик бўлади. Худди шундай икки йилдан кейин тўланадиган бир сўмнинг бугунги =иймати га тенг бўлади. Нима учун деганда, бир сўм фоиз ставкаси бўйича инвестицияга =ўйилса, икки йилдан кейин у сўмга тенг бўлади.
Умумлаштириб айтадиган бўлсак, жорий дисконтирлаштирилган =иймат (Present Discount Value), яъни бошлан\ич йилга келтирилган =иймат - бу маълум муддат ўтгандан кейин тўланадиган бир сўмнинг бугунги =иймати (нархи).
Агар муддат бир йилга тенг бўлса, га тенг.
Агар муддат йилга тенг бўлса, га тенг бўлади.
+уйидаги жадвалда (13.3-жадвал) бир долларнинг щар хил фоиз ставкаларидаги келтирилган =ийматлари кўрсатилган.