Oliy matematika kafedrasi birinchilar qatorida 1957 yilda tashkil etilgan. Kafedra 1955 yil tashkil etilgan oliy matematika va fizika kafedrasi asosida tashkil topgan

Mavzu : ___________________________________________

Reja:

1.

2.

3.

Oliy matematika kafedrasi birinchilar qatorida 1957 yilda tashkil etilgan. Kafedra 1955 yil tashkil etilgan oliy matematika va fizika kafedrasi asosida tashkil topgan. Oliy matematika kafedrasiga fizika-matematika fanlari nomzodi, dotsent ( 1964 yildan professor) M.K.Kamalov 1957 – 1972 yillar mudirlik qilgan. Oliy matematika kafedrasiga professor M.K.Kamolov vafotidan so‘ng, 1973-1975 yillarda fizika-matematika fanlari nomzodi, dotsent M.J. Djurayev mudirlik qildi. Kafedraga fizika-matematika fanlari doktori, professor R.Ya. Suncheleyev (1975-1987 yillarda); fizika matematika fanlari nomzodi, dotsent E.I. Gegel (1987-1990 yillarda);   fizika matematika fanlari nomzodi, dotsent F.Sh.Majidova (1991-1993); dotsent B.B. Ergashev (1993-1998); dotsent R.N. Usmonov (1998-2003); O‘zFA akademigi, professor F.B. Abutaliyev (2003-2012); dotsent Y.M.Abduraxmanova (2012-2013) lar mudirlik qildilar. Oliy matematika kafedrasiga 2013-2014  o‘quv yilidan boshlab, dotsent R.R.Raxmatov  mudirlik qilmoqda.

Oliy matematika kafedrasida turli davrlarda professor-o‘qituvchilar talabalarga chuqur bilim berib, ularning umumtexnik va mutaxassislik fanlarini yaxshi o‘zlashtirishlariga asos yaratdilar. Kafedrada uzoq yillar ishlagan, tajribali o‘qituvchilar qatorida katta o‘qituvchilar M.G.Gendler, X.Z. Baskina birinchi bo‘lib ish boshlaganlar.

Keyingi yillarda dotsent A.I. Islomov, katta o‘qituvchilar A.M. Lebedev, V.A. Xolmskiy, assistent (keyinchalik fizika-matematika fanlari doktori, O‘zMU professori) Yo.R. Qo‘chqorov; dotsent M.D. Jo‘raev, katta o‘qituvchi R.Raimov, dotsentlar S.U. Krutyakov, E.S. Kozlova, A.U. Karimov, katta o‘qituvchi I. Validjonova, asistentlar R.Kamoliddinova, A.Zaytsev, katta o‘qituvchilar J.I. Mirxosilov, R.X. Xakimov, N.E. Alekseyeva, L.V.Frank, V.M. Obushnaya, T. K. Butko, asistentlar A.A. Agatayev, V.M. Gendler, dotsentlar SH.P. Primqulov, F.Buranov, katta o‘qituvchilar V.A.Jurayeva, I.L.Shopen, A.G.Xodjabagyan, asistentlar A.Sagintayev, M.M.Mamatovlar oliy matematika sirlarini talabalarga o‘rgatdilar.

Oliy matematika kafedrasida tashkil etilgan vaqtdan boshlab, o‘quv-uslubiy va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishga katta ahamiyat berildi. Kafedra mudiri professor M.K. Kamolov “Tasodifiy miqdorlardan tuzilgan kvadratik fazolar taqsimoti va ularning tatbiqi” ga bag‘ishlangan mavzuda ilmiy ish olib bordi. U V.I.Privalovning “Analitik geometriya” darsligini o‘zbek tiliga tarjima qildi. Shuningdek kafedra o‘qituvchilari bilan hammualliflikda o‘quv-uslubiy qo‘llanmalarini yaratdi. Uning o‘zi o‘zbek tilida oliy o‘quv yurtlari uchun “Analitik geometriya” darsligini 1962 yilda nashrdan chiqardi.

1998-2003 yillarda kafedraga tajribali o‘qituvchilar bilan birga yoshlar ham kelib qo‘shildilar. Bular: dotsentlar R.N.Usmonov, A.N.Mirzaev, A.E.Mamatov, R.R.Raxmatov, X.A.Abduvaitov, A.T. Temirbekov, katta o‘qituvchi X.M.Bulakbaev,  asistentlar: N.A. Pardaeva, X.D. Azizov, M.T. Payzieva, Sh.E. Tadjibayeva, O.I. Abdug‘aniyeva, F.S. Raximovalardir.

1996 yilda Informatika kafedrasi tarkibidan “Ehtimollar nazariyasi va Statistika” kafedrasi ajralib chiqdi. Unga fizika-matematika fanlari doktori, professor Sh.A. Miraxmedov mudir etib saylandi. Kafedra yangi tashkil etilgan muhandislik - iqtisodiyot (hozirgi iqtisod va boshqaruv) fakultetiga biriktirildi. Kafedra ish faoliyatining boshlang‘ich davrida akademik Sh.Q. Farmonov, dotsentlar Yu.K.Axatov, Z.S.Chay, O.O. Norxojayev, asistentlar O.A. Saidova, O‘.N. Qalandarov  mehnat qilishdi. Kafedra faoliyati davomida Sh.A. Miraxmedov rahbarligida 2000 yil O‘.N.Qalandarov, 2001 yil O.A. Saidovalar (hozirda Islomova)  nomzodlik dissertatsiyalarini himoya qilishdi va universitet miqyosida yagona barcha professor-o‘qituvchilari to‘laligicha ilmiy darajaga ega bo‘lgan kafedraga aylanishdi. Kafedra faoliyati 2002 yil dekabrda tugatildi va “Oliy matematika” kafedrasiga qo‘shildi.

Kafedra professor-o‘qituvchilari tomonidan 400 ga yaqin ilmiy  maqolalar, 200 dan ortiq uslubiy qo‘llanmalar, chop ettirilgan.   Akademik F.B. Abutaliyev rahbarligi ostida oliy matematika kafedrasi ilmiy yo‘nalishlaridan biri “Ekspert tizimlari asosida bilimlar bazasini qat’iymas mantiq usullari asosida qabul qilish tizimlar matematik modelini va dasturiy ta’minotini yaratish” ga bag‘ishlangan ilmiy-tadqiqot ishlari olib borildi.

2013-2014 o‘quv yilidan mutaxassislik fanlar bilan o‘zaro uzviylikni ta’minlash maqsadida “Oliy matematika” kafedrasi ikkiga bo‘linib, yangi “Algoritmlash va matematik modellashtirish  kafedrasi tashkil etildi.

Hozirda “Oliy matematika” kafedrasida katta pedagogik tajribaga, ilmiy salohiyatga ega bo‘lgan professor-o‘qituvchilardan: Professorlar: Mardonov B.M., Abdullaev R.Z., Dotsentlar: Adirov T.X, Adizov A.A., Yodgorov T.G,  O.A. Islomova, Z.S. Chay,   S.S.Sadaddinova, D.S. Yaxshibaev, katta o‘qituvchilar: R.S.Xudazarov,  Sh.E. Tadjibayeva, N.A. Pardaeva, K.A. Igamberdiyev, assistentlar: O.I. Abdug‘aniyeva,  A.A.Xaitmetov, S.K. Shoyimardonov,  M.M.Sagdullayeva, Sh.M.Fayzullayev, M.X.Andayev, M.Z.Sayfullayeva,  F.S.Abdullayeva, A.A.Matchanova, J.Sh.Safarov, Raxmatova Z., Napasov A., H.H.Sobirovlar  kafedra mudiri dotsent R. Raxmatov rahbarligida ishlamoqdalar.

“Oliy Matematika” kafedrasi 1978-yil mart oyida Toshkent Politexnika instituti Jizzax umumtexnika fakulteti umum ta`lim fanlari kafedrasi qoshida tashkil etildi. 1978-2017 yillarda kafedraga fizika-matematika fanlari nomzodi, dotsent M.Mansurov, texnika fanlari nomzodi T.Eshonqulov, fizika matematika fanlari nomzodlari: A.O.Musayev, A.Hamroqulov, B.Bobonazarov, A.Sh.Berdiyorov, U.A.Soatov, texnika fanlari nomzodi A.Abdulxalikov va katta o`qituvchi S.Murodovlar mudirlik qildilar. Kafеdraning tuzilishi va rivojlanishida fizika matematika fanlari nomzodi, dotsent M.Mansurov, A.O.Musayev, A.Abdulxalikovlar katta hissa qo‘shgan. 2017 yilning iyun oyidan boshlab kafedraga fizika matematika fanlari nomzodi Azamat Shodiyevich Berdiyorov mudirlik qilib kelmoqda.

1988-1994 yillari kafedraga f.m.f.n. A.O.Musayev mudirlik qildilar. Bu yillar davomida kafedra a’zolaridan besh nafari fan nomzodligi dissertatsiyalarini muvaffaqiyatli himoya qildilar va kafedra ilmiy salohiyati 70% ni tashkil etdi. Besh yil davomida kafedra a’zolari tomonidan 60 dan ortiq ilmiy maqolalar 40 dan ziyod o‘quv-uslubiy qo‘llanma, ko‘rsatmalar yaratildi. Kafedra a’zolari dastlab filial, so‘ngra 1992 yildan yangi tashkil etilgan Jizzax Politexnika institutining turli bo‘g‘inlarida faoliyat yurita boshladilar.

2010 – 2016 yillar mobaynida kafedra yosh o‘qituvchilari R.Mirzaqobilov, T.Haydarov, H. Alimov, S.Sharipov, K.Axadova, B.Rahimov va A.Ne’matovlar orqali yoshartirildi. Bu yosh mutaxassislar qisqa vaqt ichida o’z ilmiy-tadqiqot izlanishlarini aniqladilar va mamlakatimiz poytaxtidagi nufuzli oliy o‘quv yurtlari Milliy universitet, Texnika universiteti olimlari bilan uzviy ilmiy-tadqiqot ishlarini boshladilar. Kafedra ilmiy salohiyatini oshirish va uni yosh olimlar bilan ilmiy-uslubiy barqarorligini ta’minlash borasida keng qamrovli o‘quv-uslubiy izlanish ishlari olib borilmoqda.

2012-2016 yillarda f.m.f.n., dotsent E.A.Saliyev kafedrada ishladi. Hozirgi vaqtda “Разработка алгоритмов програмного обиспечения обработки и анализа изображений на основе теории нечотких множиств” mavzu bo‘yicha doktorlik dissertatsiyasini himoya qilish arafasida.

2016-yil sentabrdan kafedraga f.m.f.d., professor S.Otaqulov ishga taklif etildi. Bu yetuk olim mehnat faoliyatini boshlagandan yosh o‘qituvchilar B.Rahimov va T.Haydarovlarning ilmiy ishiga kerakli maslahatlarini berib kelmoqda.

Kafedra a`zolarining ilmiy ishlari Rossiya, Ukraina, AQSH va boshqa davlatlar hamda Respublikamizning nufuzli ilmiy jurnallarida chop etilgan.

Matematika fanlari yetuk professori Stiven Xoking shu darajada iste'dodli ediki, barcha materiallarni o‘zi mustaqil o‘rgangan. Uning so‘zlariga ko‘ra, matematika fanini maktabdagina o‘rgatishgan.

Rossiya imperiyasida davlat tomonidan qo‘yilgan taqiq sabab ayollar ilmiy faoliyat bilan shug‘ullana olishmagan.

Shunisi qiziqki, Rim imperiyasida nol raqami mavjudligi haqida bilishmagan. Bu raqamsiz matematika ma'nosiz ekani hisobga olinib, rivojlangan sivilizatsiyalardan biri bo‘lishlariga qaramay, hisobni bir raqamisiz bir amallab yuritishgan.

Bir kuni Jorj Dantsing universitet talabasi bo‘lgan vaqtida darsga kech qoldi va doskada tushunarsiz tenglamalarni ko‘rdi. U vazifani uy ishi sifatida qabul qildi, qiyinchilik bilan bo‘lsa-da, ularni yechdi. Kelasi kuni u dunyodagi hech bir professor yechimini topa olmagan g‘aroyib masalalar ekani ma'lum bo‘ldi.

XX asrning boshiga qadar matematika bo‘yicha barcha bilim va hisoblar 80 ta katta bo‘lmagan nashrlarga sig‘ar edi. O‘sha paytdan beri soha shu qadar kengaydiki, matematika asoslarini 800 ta kitobga joylashtirish imkonsiz bo‘lardi.

Oliy matematika kafedrasida turli davrlarda professor-o‘qituvchilar talabalarga chuqur bilim berib, ularning umumtexnik va mutaxassislik fanlarini yaxshi o‘zlashtirishlariga asos yaratdilar. Kafedrada uzoq yillar ishlagan, tajribali o‘qituvchilar qatorida katta o‘qituvchilar M.G.Gendler, X.Z. Baskina birinchi bo‘lib ish boshlaganlar.

Keyingi yillarda dotsent A.I. Islomov, katta o‘qituvchilar A.M. Lebedev, V.A. Xolmskiy, assistent (keyinchalik fizika-matematika fanlari doktori, O‘zMU professori) Yo.R. Qo‘chqorov; dotsent M.D. Jo‘raev, katta o‘qituvchi R.Raimov, dotsentlar S.U. Krutyakov, E.S. Kozlova, A.U. Karimov, katta o‘qituvchi I. Validjonova, asistentlar R.Kamoliddinova, A.Zaytsev, katta o‘qituvchilar J.I. Mirxosilov, R.X. Xakimov, N.E. Alekseyeva, L.V.Frank, V.M. Obushnaya, T. K. Butko, asistentlar A.A. Agatayev, V.M. Gendler, dotsentlar SH.P. Primqulov, F.Buranov, katta o‘qituvchilar V.A.Jurayeva, I.L.Shopen, A.G.Xodjabagyan, asistentlar A.Sagintayev, M.M.Mamatovlar oliy matematika sirlarini talabalarga o‘rgatdilar.

Oliy matematika kafedrasida tashkil etilgan vaqtdan boshlab, o‘quv-uslubiy va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishga katta ahamiyat berildi. Kafedra mudiri professor M.K. Kamolov “Tasodifiy miqdorlardan tuzilgan kvadratik fazolar taqsimoti va ularning tatbiqi” ga bag‘ishlangan mavzuda ilmiy ish olib bordi. U V.I.Privalovning “Analitik geometriya” darsligini o‘zbek tiliga tarjima qildi. Shuningdek kafedra o‘qituvchilari bilan hammualliflikda o‘quv-uslubiy qo‘llanmalarini yaratdi. Uning o‘zi o‘zbek tilida oliy o‘quv yurtlari uchun “Analitik geometriya” darsligini 1962 yilda nashrdan chiqardi.

1998-2003 yillarda kafedraga tajribali o‘qituvchilar bilan birga yoshlar ham kelib qo‘shildilar. Bular: dotsentlar R.N.Usmonov, A.N.Mirzaev, A.E.Mamatov, R.R.Raxmatov, X.A.Abduvaitov, A.T. Temirbekov, katta o‘qituvchi X.M.Bulakbaev,  asistentlar: N.A. Pardaeva, X.D. Azizov, M.T. Payzieva, Sh.E. Tadjibayeva, O.I. Abdug‘aniyeva, F.S. Raximovalardir.

1996 yilda Informatika kafedrasi tarkibidan “Ehtimollar nazariyasi va Statistika” kafedrasi ajralib chiqdi. Unga fizika-matematika fanlari doktori, professor Sh.A. Miraxmedov mudir etib saylandi. Kafedra yangi tashkil etilgan muhandislik - iqtisodiyot (hozirgi iqtisod va boshqaruv) fakultetiga biriktirildi. Kafedra ish faoliyatining boshlang‘ich davrida akademik Sh.Q. Farmonov, dotsentlar Yu.K.Axatov, Z.S.Chay, O.O. Norxojayev, asistentlar O.A. Saidova, O‘.N. Qalandarov  mehnat qilishdi. Kafedra faoliyati davomida Sh.A. Miraxmedov rahbarligida 2000 yil O‘.N.Qalandarov, 2001 yil O.A. Saidovalar (hozirda Islomova)  nomzodlik dissertatsiyalarini himoya qilishdi va universitet miqyosida yagona barcha professor-o‘qituvchilari to‘laligicha ilmiy darajaga ega bo‘lgan kafedraga aylanishdi. Kafedra faoliyati 2002 yil dekabrda tugatildi va “Oliy matematika” kafedrasiga qo‘shildi.

Kafedra professor-o‘qituvchilari tomonidan 400 ga yaqin ilmiy  maqolalar, 200 dan ortiq uslubiy qo‘llanmalar, chop ettirilgan.   Akademik F.B. Abutaliyev rahbarligi ostida oliy matematika kafedrasi ilmiy yo‘nalishlaridan biri “Ekspert tizimlari asosida bilimlar bazasini qat’iymas mantiq usullari asosida qabul qilish tizimlar matematik modelini va dasturiy ta’minotini yaratish” ga bag‘ishlangan ilmiy-tadqiqot ishlari olib borildi.

2013-2014 o‘quv yilidan mutaxassislik fanlar bilan o‘zaro uzviylikni ta’minlash maqsadida “Oliy matematika” kafedrasi ikkiga bo‘linib, yangi “Algoritmlash va matematik modellashtirish  kafedrasi tashkil etildi.

Hozirda “Oliy matematika” kafedrasida katta pedagogik tajribaga, ilmiy salohiyatga ega bo‘lgan professor-o‘qituvchilardan: Professorlar: Mardonov B.M., Abdullaev R.Z., Dotsentlar: Adirov T.X, Adizov A.A., Yodgorov T.G,  O.A. Islomova, Z.S. Chay,   S.S.Sadaddinova, D.S. Yaxshibaev, katta o‘qituvchilar: R.S.Xudazarov,  Sh.E. Tadjibayeva, N.A. Pardaeva, K.A. Igamberdiyev, assistentlar: O.I. Abdug‘aniyeva,  A.A.Xaitmetov, S.K. Shoyimardonov,  M.M.Sagdullayeva, Sh.M.Fayzullayev, M.X.Andayev, M.Z.Sayfullayeva,  F.S.Abdullayeva, A.A.Matchanova, J.Sh.Safarov, Raxmatova Z., Napasov A., H.H.Sobirovlar  kafedra mudiri dotsent R. Raxmatov rahbarligida ishlamoqdalar.

Ushbu uslubiy qo`llanma texnika yo`nalishi bo`yicha ta'lim olayotgan 1-kurs talabalari uchun oliy matematikaning Chiziqli algebra qismi bo`yicha yozilgan bo`lib, talabaning mustaqil ishi darsi uchun mo`ljallangan. Oliy matematikaning bu qismi uchun 12 soatlik auditoriya darsi o`tiladi va kurs nihoyasida talabalar reyting nazorati tizimi bo`yicha reyting ballari bilan baholanadi. Ushbu qo`llanma «Chiziqli algebra»ning asosiy tuchunchalari bo`lgan matritsa, determinant va ularning Chiziqli tenglamalar sistemalarini yechishga qo’llash mavzulari kiritilgan bo`lib, har bir qism bo`yicha namunaviy misollar yetarli darajada sodda, tuchunarli uslubda yechib ko`rsatilgan. Shu bilan birgalikda har bir talabaning mustaqil bajarishi uchun nazariy savollar va amaliy mashqlar keltirilgan. Talaba oliy matematikaning bu bo’limi o`quv soatlari yakunida qismning nazariy qismi bo`yicha referat, amaliy qismi bo`yiсha hisob ishlarini topshiradi va to`plagan baliga ko`ra ushbu bo’limini uning «o`zlashtirganligi» yoki «o`zlashtirmaganligi» talaba mustaqil ishini tashkil etish, nazorat qilish va baholash tartibi to`g`risidagi nizomga ko`ra aniqlanadi.

Matematika predmetining sanab o'tilgan elementlari o'zaro bog'liq va rivojlanishda. Biror aniq davrda shu rivojlanish qanday ro'y bergan, keyinchalik bu rivojlanish qanday tus oladi, shularni o'rganish, natijada ularning sabablarini ochib berish matematika tarixi predmeti zimmasiga yuklatiladi.

Demak, matematika tarixi matematika rivojlanishining obyektiv qonunlari haqidagi fan ekan. Shu sababli ham matematika tarixi juda katta masalalarni hal etishiga to'g'ri keladi.

Bu vazifalar ro'yxatini keltirish ancha mushkul ish, ammo bo'lajak matematika o'qituvchilari matematika tarixidan nimalarni bilishlari zarur ekanini sanab ko'rsatish mumkin.