Oliy ta’lim muassasasi o‘quv jarayonida "Mathcad" hisoblash tizimidan foydalanish

Oliy ta’lim muassasasi o‘quv jarayonida “Mathcad” hisoblash tizimidan foydalanish.
Annatatsiya. Tezisda MathCAD muhitida belgili va sonli farqlash usuli ko'rib chiqiladi, o'quv jarayonida amaliy dasturlar paketidan foydalanish istiqbollari ko'rsatilgan. MathCAD da differensiallashda bajariladigan barcha harakatlar aniq misollar bilan tasvirlangan. Albatta, birinchi kurs talabalari birinchi navbatda dasturiy ta'minotni jalb qilmasdan farqlash texnikasini o'rganishlari kerak. Shu bilan birga, MathCAD paketidan differensiallash masalalarini yechishda nazorat qilish vositasi sifatida ham foydalanish mumkin. Analitik tarzda u yoki bu masalani hal qilgandan so'ng, javobning to'g'riligini MathCAD yordamida tekshirish mumkin. Shunday qilib, MathCAD talabalarga mustaqil ishlarida yordam berish uchun ajoyib vositadir.
Kalit so’zlar: MathCAD muhiti, belgili va sonli farqlash.

MathCAD-bu kompyuterda turli xil matematik hisob-kitoblarni amalga oshirishga imkon beradigan kompyuter algebrasining dasturiy muhiti, shu jumladan belgili hisob-kitoblar (ya'ni turli xil formulalarni o'zgartirish va formulalar shaklida javob olish) va sonli taxminiy usullardan foydalanishga yo'naltirilgan. «Mathcad» matematik dasturi o‘quv jarayonida uchraydigan ko‘plab mehnat talab qiladigan hisoblash ishlarini avtomatlashtirish uchun keng imkoniyatlar yaratadi: kurs va diplom loyihalash, uy vazifalari va boshqalar.

Boshqa kompyuter matematik dasturlaridan farqli o'laroq, MathCAD dasturlash tili emas, balki hujjatda to'g'ridan-to'g'ri hisob-kitoblarni amalga oshirish imkonini beruvchi hujjat boshqaruvi vositasidir. Shuning uchun, MathCAD muhiti bilan o'zaro aloqa oddiy va intuitiv, dasturlashdan uzoq bo'lgan odamlar uchun ochiqdir. Matematik ifodani odatiy shaklda yozgandan so'ng, siz u bilan turli xil belgili yoki sonli matematik operatsiyalarni bajarishingiz mumkin: qiymatni topish, algebraik o'zgartirishlarni bajarish, tenglamani yechish, farqlash, integrallash va hokazo.
MathCAD da eng oddiy hisob-kitoblar va amallar.
MathCAD imkoniyatlari va bu muhitda qanday ishlash haqida batafsil tavsifni maxsus adabiyotlarda topish mumkin [1–4]. Biz talaba MathCAD-ni yaxshi biladi deb o'ylamaymiz, lekin biz uning Windows ko'nikmalariga ega ekanligini va menyular, tugmalar paneli va boshqalar bilan qanday qanday ishlashni bilamiz.
MathCAD dasturida differensiallash masalalariga o'tishdan oldin ushbu muhitda ishlashning eng oddiy usullarini ko'rib chiqamiz: Formulani MathCAD hujjatining istalgan joyiga kiritishingiz mumkin. Joriy joy kursor bilan ko'rsatilgan. Formulaning birinchi belgisini kiritganingizda, kursor formulani qamrab olgan burchak oynasiga o'tadi. O'zgaruvchilar nomlari bir nechta belgilarni o'z ichiga olishi mumkin, bunda katta va kichik harflar farqlanadi. Qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo'lishning arifmetik amallari < + >, < - >, < * >, < / > tugmalariga mos keladi. Ko'rsatkichni oshirish uchun < ^ > tugmasidan foydalaning. Bunday holda, ko'rsatkich odatiy tarzda yuqori belgisi sifatida joylashtiriladi.
Shablonlar yordamida murakkabroq matematik konstruktsiyalar (ildizlar, yig'indi belgilari, integrallar, hosilalar) kiritiladi. Shablonlar bir nechta klaviaturalarda to'plangan maxsus tugmalarga mos keladi. Ushbu panellar maxsus matematik uskunalar palitrasi yordamida boshqariladi. Ko'pgina shablonlarni klaviaturadan maxsus tugmalar birikmalari bilan kiritish mumkin. Masalan, kvadrat ildizni < \ > bosish orqali kiritish mumkin. MathCAD hujjatiga shablon kiritilganda maxsus markerlar (qora kvadratchalar) paydo bo‘lib, formulaning qaysi qismlari kiritilishi kerakligini ko‘rsatadi.
Klaviaturadan arifmetik ifodalar qanday kiritilishini ko'rsatish uchun misolni ko'rib chiqamiz - biz (3/4 + 8/9) ∙ (3∙6 - 2∙7) / 15 ifodasini hisoblaymiz.