Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirmgi b. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ

'■Валеев Д., Яковенко А.
Внедрение информационных технологий в 
практику корпоративных отношений РУз / / Обзор законодательства 
Узбекистана. — 2004. — № 3.
84

---

Affilyasiya qilinganligi faktlarini berkitish, pul hisoblnri vu inoliynvly 
operatsiyalaming murakkab aralashmasidir, aksiyadorlik kupilullnlng 
marakkablashtirilgan tuzilmasi korporativ hisobotni oydinlashtiradi vu 
moslashtiradi, bu esa noqonuniy usullar yordamida shaxsiy foyda ko'rish 
insayderlar imkoniyatlarini kengaytiradi. Kompaniya haqiqiy holutini 
aks etuvchi ma’lumotlarga erishishni cheklash aksiyadorlik jamiyatlarini 
boshqarishga minoritariylarga ta’siri imkoniyatlarini pasaydiradi, hu 
esa majoritar aksiyador va menejment tomonidan suiste’molliklarga 
olib keladi1.
Ma’lumotlami ochib berish sohasida natija beruvchi me’yorlarning 
ta’siri katta.
Birinchidan, barcha potensial sarmoyadorlarni ma’lumotlar bilan 
ta’minlashni qonuniy talab etish zarur. Ikkinchidan, kapital tuzilmasi, 
tuzilgan shartnomalar, kompaniya faollarini boshqarish to ‘g‘risidagi 
maxsus ma’lumotlami taqdim etishning talablari qonunan belgilanishi 
lozim.
Shunday qilib, qonun ma’lumotlarni taqdim etishga qat’iy talablarni 
qo‘yish vositasida shartnomalarini tuzishning andozalarini bevosita 
belgilashi mumkin. U chinchidan, qimmatli qog'ozlar bozorida 
ma’lumotlami taqdim etmaslikka mas’uldorlik qonunan ko‘zda tutilishi 
kerak.
0 £zbekiston Respublikasida ma’lumotlami ochish ahamiyati to‘g‘ri- 
sidagi masalaga qo‘llagan holda, shuni aytib o ‘tish kerakki, ushbu 
sohada qonunchilik va uni qo‘!lash amaliyoti korporativ boshqaiish va 
qimmatli qog‘ozlar bozori institutlari tomonidan emas, balki davlat 
organlari tomonidan nazoratni ta’minlashga yo‘naltirilgan.
Shuning uchun, bizning fikrimizcha, кофогаиу hisobotga barcha 
aksiyadorlar ega bo‘lishini ta’minlash va ma’lumotlami ochib berish 
jarayonini takomillashtirish, uning shakli va usullarim maqbullashtirish 
va bir xillashtirishga qaratilgan qonunchilik va uni qo‘llash chora- 
tadbirlari majmuasini ishlab chiqish va amalga oshirish lozim. Bundan 
tashqari, kompaniyalar o‘z axborot siyosatining samaradorligi oshirishlari 
kerak.
Fikrimizcha, korporativ boshqaruv jarayonining shakllanishi ko‘p- 
gina omillar bilan aniqlanadi, bulaming muhimlari: