Oliy va o‘rta maxsus ta'lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida

Bizda ham ilmiy ish bosqichlarini kamaytirib, sifati bo‘yicha ilmiy rahbar va taqrizchilar mas’uliyati oshirilsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi. Misol uchun, agar tadqiqotchining ish sifati yaxshi emasligi aniqlansa, unga daraja bermay, uning ilmiy rahbari boshqa ilmiy ishlarga rahbarlik qilish huquqidan mahrum etilishi kerak. Xuddi shunday qoidani ichki va tashqi taqrizchilarga ham qo‘llasa bo‘ladi.
Hozirda ilmiy ish natijalarining tatbiq etilganligini talab qilish — alohida mavzu. Xo‘sh, yuridik sohada ilmiy ish qilayotgan tadqiqotchi nimaga vazirlik, idoralar va Oliy Majlisga yugurib ilmiy natijamni tatbiq eting deb yurishi kerak?! Bunday vazifani tadqiqotchining bo‘yniga qo‘yish qanchalik to‘g‘ri?! Bu talabning ilmiy ish sifatini yaxshilashda ahamiyati nechog‘lik?
Tadqiqotchining vazifasi biror mavzuni tadqiq etib, asoslantirilgan ilmiy (amaliy) xulosalarini ishlab chiqishdan iborat, ularni amaliyotga tatbiq etish esa vazifasiga kirmaydi. Misol uchun, bir tadqiqotchi yuridik sohada yangi mavzu bo‘yicha tadqiqot o‘tkazdi deylik, takliflarini vazirlik, idora va Oliy Majlisga kiritdi. O‘zimni misol qilsam ham bo‘lar ekan, men mediatsiya bo‘yicha ilmiy ishimni 2008-yilda himoyalaganman. Takliflarimni Oliy Majlisga ham yuborganman, lekin O‘zbekistonda mediatsiya to‘g‘risidagi qonun 2018-yilda qabul qilindi. Demak, men hozirgi talab bo‘yicha tadqiqot natijalarimning tatbiq etilishini 10 yil kutishimga to‘g‘ri kelardi. Xullas, bu masala bo‘yicha o‘zingiz xulosa qilavering.
Hozirda bu talab tadqiqotchilarning ko‘p vaqtini olib, asosiy ishidan qoldirmoqda. Ularga bunday talabni qo‘yish qanchalik to‘g‘ri?
Ilmiy ishlarni chop etish
Endi ilmiy ishlarni chop etishga kelsak, ayni paytdagi talabga ko‘ra, Oliy attestatsiya komissiyasi (OAK) tomonidan tasdiqlangan ish chet eldagi ilmiy jurnallarda chop etilishi talab qilinadi. Bir o‘ylab ko‘ring, qaysi davlat shunday yo‘l tutadi? Masalan, Fransiya o‘z tadqiqotchisidan ishini o‘zbek tilida, yana O‘zbekistonda chiqadigan jurnallarda chop etishni talab qilayotganini tasavvuringizga sig‘dira olasizmi?
Avvalo, O‘zbekistonda qilingan ilmiy ish shu yerdagi ilmiy hamjamiyat tomonidan tan olinishi kerak emasmi? Nima uchun biz ilmiy ishlanmalarimizni chet elliklar uchun tayyorlab, ularning tiliga tarjima qilib, ustiga-ustak pul to‘lab, jurnallarida chop ettirishimiz kerak?! Meni shu savol sira tinch qo‘ymaydi. Agar tadqiqotchi o‘z xohishi bilan chet elda tanilish uchun maqolasini chop ettirayotgan bo‘lsa, bu umuman boshqa holat.
Shuning o‘rniga o‘zimizda chop etilayotgan ilmiy jurnallarni kuchaytirib, tadqiqotchilarga yengillik yaratsak yaxshi emasmi?! Agar ehtiyoj bo‘lsa, ushbu jurnallarning tahrir hay’ati a’zoligiga chet ellik mutaxassislarni taklif qilish mumkin.