Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Sog’liqni saqlash vazirligi Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Urganch filiali jamoat salomatligi va umumiy gigiena kafedrasi

O'zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi: asosiy mehnat holatlarini reglamentlaydi mehnat munosabatlarini boshqarish ishchi va ish beruvchilar namoyondalari ishga joylashish mehnat shartnomalari ish vaqti dam olish va ta'til vaqti ish haqiish tartibi mehnat muhofazasi alohida toifadagi ishchilar imtiyozi va davlat ijtimoiy sug'urtasi.
Shuni aytish kerakki mehnat kodeksi va boshqaqonunchilik va me'yoriy ahtlar jismoniy shahslarning kontrakt bilan ishlovchi korhonalarda, tashkilotlarda ishlovchi mehnat munosabatlarni mehnat huquqlarni kafolatlaydi (8-modda). Mehnat kodeksida (16modda) ishchilar va to’g’ridan to’g’ri mehnat muhofazasi va gigienasi bilan bog’liq bo'lganlar mehnat huquqlari bilan mustahkamlanganlar.
Har bir inson mehnat qismi (57, 58,59) adolatli mehnat shartnomasi mehnat havfsizligi va gigienasi talablarga javob beradigan mehnat sharoitiga ega.
Yuqorida ko'rsatilgan sharoitlarni yaratish va ish beruvchi shahlar majburiyati hisoblanadi, shuningdek mehnat muhofazasitalablari buzilishiga mas'ul hisoblanadi (211,213,214,216,217,222,223 moddalar),ish bilan bog’liq ihtisosligiga va mulkiga etkazilgan zararni to'lash (282,284,285,290); haftasiga 40 soat me'yoriy ish faolyatini ta'minlovchi dam olishga (115,120,121,122,126 moddalar) bir qator kasblarda ishlovchilarga qisqartirilgan ish kunlari (116,117,118,119 moddalar, shuningdek har yili haq to'lanadigan ta'til (134,135,136,137,138 moddalar), yana har yili asosiy ta'til (134 modda)15 ish kuni miqdorida uzaytirilgan ta'til (modda 135), qo’shimcha ta'til (136,137,138 modda), ijtimoiy ta'til (149 modda) va uzluksiz ta'til (150 modda).
Ta'tilyig'indisi (asosiyvaqo’shimcha) 48 kundanishkunidanoshmasligilozim.
Sanitar qoida va me'yorolar (San K va M) va gigienik normativlar (REM,RED).Bular sanitar qonunchilikka rioya etilishini tekshirganda Davlat sanitariya nazorati organlari tomonidan o'tkaziladigan OSN va JSN da qo’llaniladi. Bundan tashqari bu normativlardan loyihava konstruktorlik tashkilotlarida,tabiat muhofazasi tashkilotlarida,ekologlar, gidromet hizmat, mehnat vazirligi, kasaba uyuushmasi organlari va boshqalar fodalanadi.
San Q va M, gigienik normativlar SSV tomonidan tasdiqlanib raqamberiladi va amal qilish muddati belgilanadi. Tarmoqli qonunchilik hujjatlarida avval sanitariya epidemiologik hizmat organlari bilan kelishib, keyin shu tarmoq vazirligi tasdiqlaydi. Hozirgi vaqtda juda ko'p gigienik me'yorlar (shovqin, tebratish elektr magnit maydon. Meteomillar, kimyoviy birikmalar va boshqalar) mavjud Juda ko'p ishlab chiqarish tarmoqlari uchun sanitar me'yor va qoidalar ishlab chiqilgan;
-tenologik jarayonlarni tashkil etish va ishlab chiqish masalalariga bo'lgan gigienik talablar (San Q va M № 0011 94);
- yangi tehnologik jarayon , tehnika , asbob uskunalar va kiyoviy moddalar ustidan ogohlantiruvchi sanitariya nazorati (San va M -0013-94 );
-qurib bitkazilgan ishlab chiqarishga taaluqli obektlarni foydalanishga topshirishda sanitariya epidemiologik stanciya vrachining qabul qilish komissiyasidagi ishi (SanQT va M № 0007-94);
-kompyuter va tashkiliy tehnikada ishlovchilarning sanitariya qoida va me'yorlari (San Q va M 0067 - 96).