Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Inflyatsiya va kelgusi qiymat.
Moliyaviy rejalashtirish nuqtai nazaridan olganda haqiqiy foiz stavkasini bilish koʻproq afzal hisoblanadi.
Buni ma’nosi shuki, va oxiri oqibatda, siz kelgusidagi iste’molingizni oʻz jamgʻarmangiz hisobiga sotib olishingiz mumkin.
Misolimizga qaytamiz, qaysiki,siz 20 yoshingizda 100 doll. bank omonatiga pul qo‘yib, yoshingiz 65 ga toʻlganda yechib olasiz. Haqi- qatda sizga 65 yoshga to‘lganingizda sizda mazkur qancha pul (haqiqiy iste’mol quvvatiga hisobga olgan holda)- summani boʻlishini haqiqatda boʻlishini xohlaymiz.

2. 
   Pul oqimlarining kelgusi qiymatini aniqlash
   

Amaliyotda kelgusi qiymatini hisoblashni turli xil usullari mavjud boʻlib, bu biz qaysiki 1000 doll.ni yillik 10 % avval 1 yilligini, soʻng 5 yilligi hisoblab chiqamiz;

1. 
   Biz 1000 ga 1.1 ni 5 marta koʻpaytirish orqali oddiy usuldan foydalanamiz:
   

1000 doll. x 1,1x1,1x1,1x1,1x1,1 = 1610,51 doll.

Bu usul yaxshi va oson hisoblanadi, biroq yillar soni uzoq muddat- ga hisoblashni amalga oshirish vaqtida koʻpaytirish qiyinlashib, chuqurlashib va xatolikka olib borishi mumkin.

1000 doll.x1,1⁵ =1610,51 doll.
2-jadval.
Turli xil foiz stavkalari va turli xil muddatdagi 1 doll. ni kelgusi qiymati
Foiz stavkalar

Davrlar soni , n	2%	4%	6%	8%	10%	12%
1	1,0200	1,0400	1,0600	1,0800	1,1000	1,1200
2	1,0404	1,0816	1,1236	1,1664	1,2100	1,2544
3	1,0612	1,1249	1,1910	1,2597	1,3310	1,4049
4	1,0824	1,1699	1,2625	1,3605	1,4641	1,5735
5	1,1041	1,3167	1,3382	1,4693	1,6105	1,7623
10	1,2190	1,4802	1,7908	2,1589	2,5937	3,1058
15	1,3459	1,V009	2,3366	3,1722	4.1772	4,4736
20	1,4859	2,1911	3,2071	4,6610	6,7275	9,6463

Eslatma. jadvaldan koʻrinib turibdiki, 1 doll.ni turli xil muddat- larda va turli xil foiz stavkalar sharoitida kelgusi qiymati keltirilgan. Foiz stavkasi qancha yuqori boʻlsa, uning kelgusi qiymati shuncha tez oʻsadi. 1 doll.ni kelgusi qiymatini hisoblash formulasi.:
PV= (1 + i)ⁿ
Bunda; i—o‘nlik belgida berilgan foiz stavka, n—yillar soni .
Inflyatsiya va keltirilgan qiymat.
Koʻp hollarda kelgusi summa fiksirlanmagan keltirilgan qiymat qoʻllaniladi.
Siz 4 yildan soʻng mashina sotib olishni reja qildingiz. Shuning uchun hozir mashina sotib olish uchun yetarli mablagʻ qoʻyishingiz ke- rak. Masalan mashina sotib olishga 10 000 doll yetadi, banka mablagʻ qoʻyganligingiz uchun foiz stavka esa yillik 8 % ni tashkil etdi.
Buni hisoblashish uchun hozir qancha mablagʻ qoʻyishingiz zarur boʻlib, bu tabiiy xolat ya’ni 10 000 doll. ni keltirilgan qiymatini hisob- lash orqali topiladi, bu qaysiki 4 yildan soʻng yillik 8 % da qancha boʻladi.

PV=10000 doll./1,08⁴-7350 doll.

Demak, yuqoridagi maqsadga erishish uchun 4 yil avval 7350 doll. bankning 8 % da mablagʻ qoʻysak mashina sotib olish uchun mablagʻimiz yetarli boʻlar ekan.

Bu xato hisoblanadi. Agar mashina hozir 10 000 doll. baxoda sotib olasiz, mashinani baxosi esa 4 yildan so‘ng ortishi mumkinku. Bu qanchaga? Bu inflyatsiya darajasiga bogʻliq. Agar mashina bahosi yiliga 5 % ortsa, u holda 4 yildan so‘ng mashina bahosi (10 000x1,05) 12155 doll. ni tashkil etadi.

3.