Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Pulni vaqtlar boʻyicha qiymati va valyuta kurslari

Misol uchun, siz yillik 10 % stavkada 1000 doll. qoʻymoqchisiz, yoki yillik 3%li iyenada obligatsiyaga mablagʻ qoʻymokchisiz.
Investitsiyalashni qaysi varianti eng yaxshisi hisoblanadi, Nima sababdan? Javob mazkur davr ichida dollarni iyenaga nisbatan valyuta kurslari oʻzgarishiga bogʻliqdir.
Misol uchun, valyutani almashtirish kurslari 1 dollar 100 iyenaga teng, mos sizni 10 000 dollaringiz hozir 1 000 000 iyenaga teng.
Agar siz pulni obligatsiyaga iyenada qoʻysangiz, u holda sizda 1 yildan soʻng 1 030 000 iyena boʻladi. (yoki. 1,03 x 1 000 000 iyen).
Agar siz kapitalingizni dollarli obligatsiyaga qoʻyilsachi, u holda sizda 11 000 doll(1,1x10 000) boʻladi. Qaysi omonat ijobiy- maqbul?
Agar dollarni iyenaga nisbatan almashtirish kursi 1 yilda 8 % ga tushsa, u holda 1 dollar 92 iyena bo‘lib qolsa. Iyenadagi obligatsiya
11 196 doll(103 0000/92) boʻlib qoladi, bu dollarli obligatsiya baxosini qadrsizlanishi hisobiga 11 000 doll.ga nisbatan 196 doll. koʻpdir.
Agar endi boshqa tomonini koʻramiz, dollarning kursi yiliga 6%ga tushdi, u holda iyenani dollarga nisbatan almashtirish kursi 94 iyenaga tushsa.
Iyenadagi obligatsiyaning dollarli ekvivalenti 10 957 doll(103 0000-94).ga ega., bu 11 000 doll.ga nisbatan dollarli obligatsiyani baholanish hisobiga 43 doll.kamdir.
Bunda qaysi almashtirish kursi siz uchun ahamiyatsiz?
Almashtirish kursi darajasini topish uchun,sizni investitsiyangiz zararsizlik nuqtasiga olib borishi kerak, 103 0000 iyena ni 11 000 doll. ga boʻlish kerak.
Shunday qilib, quyidagi xulosa qilindi: agar dollarni qiymati iyenada berilsa, u holda dollarni kursi yiliga 6,364 % ga nisbatan ham pasayib ketadi, bu holda iyenadagi obligatsiya eng yaxshi varianti hisoblanadi.
Inflyatsiya va pul oqimini diskontlash asosidagi tahlillar.
Holatlar inflyatsiya bilan bogʻliq boʻlganda, turli xil valyutalardan foydalanishga olib keladi.
Misol uchun, Qarilik uchun jamgʻarishni koʻrib chiqamiz. Siz 20 yoshingizda siz yilik 8% foiz hisobi bilan 100 doll. pul qoʻydingiz.
Ijobiy tomoni bilan izohlanuvchi, ya’ni sizni 100 doll. qoʻygan pulingiz mazkur vaqtda, siz 65 yoshga toʻlganingizda 3192 doll.gacha ortadi.
Salbiy tomoni, siz bugun sotib olayotgan buyumingiz, bu vaqtga kelib, bundan ham koʻproq qiymatga ega boʻladi. Misol: agar siz sotib olayotgan tovar va xizmatlarni bahosi 45 yil davomida yiliga 8% ortishi hisobiga vujudga kelgan imkoningiz, bugun 100 doll. mablagʻ qoʻyib, sizni 3192 doll.ingizdan koʻproqqa tovar sotib olish imkoniyatingizga nisbatan koʻproqdir.
Shunday qilib,unda qilingan qaror ijobiy. Shu sababli inflyatsiya darajasi va foiz stavkalarini hisobga olgan holda investitsiyani muddati uzoqliligi haqida qaror qilayotganingizda aql bilan ish tutish kerak boʻladi.
Haqiqiy va nominal foiz stavkasi farq qilishi zarur.
Nominal foiz stavkasi- bu inflyatsiya darajasiga keltirmay, u yoki bu koʻrinishdagi valyutani stavkasidir, haqiqiy foiz stavka– uning nominalini inflyatsiya darajasiga keltirilgan u yoki bu koʻrinishdagi valyutani stavkasidir.
Umumiy formula,: Inflyatsiya darajasi va nominal darajasiga keltirilgan haqiqiy foiz stavkasi bilan bogʻliq holdagi formulasi.

1 + real foiz stavka =	1 + Nominal foiz stavka
	1 + Inflyatsiya darajasi

Yoki mos holda,

real foiz stavka =	Nominal foiz stavka – Inflyatsiya darajasi
	1 + Inflyatsiya darajasi

(ARR) yillik foiz stavkadan foydalanib, foizlarni doimiy (uzluk- siz) hisoblash yillik foiz stavkalari oʻrtasidagi nisbat orqali haqiqiy bilan nominal foiz stavkasi oʻrtasidagi algebraik-matematik munosa- batini qisqartiradi.

Real foiz stavka = Nominal foiz stavka - Inflyatsiya darajasi Shunday qilib, agar biz uning ARR ni nominali yillik 6 % va
inflyatsiya darajasi 4 % ni (doimiy -uzluksiz- hisoblangan holda)
hisobga olsak, u holda haqiqiy stavka doimiy hisoblanadigan 1 % ga teng boʻladi.