Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi xalqaro Nordik universiteti Maktabgacha ta`lim yo`nalishi

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
Xalqaro Nordik universiteti
Maktabgacha ta`lim yo`nalishi
623-guruh talabasi Toshova Mavluda Kamoliddinovnaning
Axborot kommunikatsiya texnologiyalari fanidan
“Linux operatsion tizimi”
Mavzusida tayyorlagan

Mustaqil ishi

Mavzu: Linux operatsion tizimi.
Reja:

1. 
   Linux operatsion tizimi tarixi
   
2. 
   Uning boshqa tizimlardan afzalliklari
   
3. 
   Linux operatsion tizimini O`zbekistonda tarqalishi.
   

Linux operatsion tizimi, 1991-yilda Linus Torvalds tomonidan yaratilgan. Torvalds, Finlandiya'da Helsinki Universiteti talabaligi sifatida xalqaro MINIX (bir operatsion tizimning bir versiyasi) foydalanayotgan va bu tizimning ustiga o'ziga xos o'zgartirishlar qilishga qiziqish tug'iladi.
Torvalds, MINIX tizimining yuqori darajali xususiyatlari va ochiq manbaligini o'zgartirib, yangi va yaxshi tizim yaratishga qaror qildi. U 1991-yilning avgust oyida "comp.os.minix" deb nomlanadigan Usenet forumida ochiq manbali dasturlash tajribasini hisobga olganini e'lon qildi va o'z yaratgan tizimni davom etishga qaror berdi.
Keyingi yillarda Linux ochiq manba dasturlash jamiyati tomonidan keng qo'llab-quvvatlangan va bir qator asosiy dastrorlar (Ubuntu, Fedora, Debian, Arch Linux, va boshqalar) yaratilgan. Bu dastrorlar, Linux yadrosini o'zgartirib, uchlarining o'ziga xos qo'shimcha xususiyatlarni qo'shish orqali foydalanuvchilarga ko'plab imkoniyatlar taklif etishadi.
Linux operatsion tizimi, kompyuterlarni boshqarish uchun o'rnatiladigan va ishga tushiriladigan bir necha operatsion tizimlarning (masalan, Windows yoki macOS) alternativasi sifatida xizmat qiladi. Linux operatsion tizimlari avtomatik ravishda yuqori darajada maxsus, qo'llab-quvvatlanadigan, ochiq manbali, bepul va bir guruh dasturchilar tomonidan ishlab chiqilgan.
Linux operatsion tizimlari juda keng qo'llaniladigan va o'zgaruvchan bo'lib, o'rtacha foydalanuvchilar va IT sohasidagi mutaxassislar tomonidan ishlatiladi. Ular barcha turdagi qurilmalar uchun mo'ljallangan bo'lsa-da, eng ko'p serverlar, superkompyuterlar, mobil qurilmalar va kichik internet of things (IoT) qurilmalari uchun ham qo'llaniladi. Linux ochiq manbali va jamiyat tomonidan ishlab chiqilganligi sababli, iste'molchilar o'zlarini ham istalgan turdagi muammolarni yechish uchun kodni tahrirlash va to'g'irlash imkoniyatiga ega bo'lishlari mumkin.
Linux operastion tizimi haqida gapirilganda uni Nan Linux, ba'zida GNU/Linux deb nomlashadi. Aslini olganda Linux bu operatsion tizimning yadrosidir. Ushbu operatsion tizimni ishlashini ta'minlovchi ko'pgina dasturlar GNU dasturiy ta'minoti hisoblanadi. GNU bu Unix emas degan ma'noni beradi va u Linux uchun foydalanish mumkin bo'lgan barcha dasturiy ta'minot, tahrirlovchi dasturlar, kompilyatorlar, ishlab chiqarish vositalari, utilitlar, paketlar va boshqa barcha yangiliklar mutlaqo bepul bo'lishi kerak deganidir. Shunday ekan operatsion tizimni GNU/Linux deb nomlash to'g'riroq bo'ladi, Linuks termini esa uning yadrosiga nisbatan ishlatish mumkin.
Linuks operastion tizimi boshqa operatsion tizimlar kabi uzoq o'tmishga ega bo'lmasada, ochiq tizimli operatsion tizimlar ichida eng ommabopi hisoblanadi. EHM ning birinchi davrida operatsion tizim hali ishlab chiqilmagan davrda katta va qimmat hisoblash mashinalarini faqatgina bitta odam(foydalanuvchi) foydalana olgan. 
Linux operatsiyon tizimi asta-sekinlik bilan Oʻzbek foydalanuvchilarini ham topmoqda. Linux operatsion tizimini birinchi boʻlib oʻzbek tiliga tarjima qilishda Samarqand Davlat Universiteti sobiq talabasi Mashrab Quvvatovning hissasi katta. 
Oʻzbekistonda Linux foydalanuvchilari tobora oshib bormoqda. Bunga asosiy sabablardan biri shunda-ki, Oʻzbekiston hududida Linux boʻyicha turli xil telegram guruhlar ochilayotganidandir.