Oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. ‘Lmas0V, A. Vahobov

Resurstalab o‘sish yuz berganda YalM ishlab chiqarishga qo‘-shimcha resurslarni jalb etish hisobidan ko‘payadi. Bu usul tabiatan

2 5 8

ekstensiv bo'lib, ko‘p sarflab, ko‘p ishlab chiqarishni bildiradi. Bun-da iqtisodiy o'sishning miqdoriy omillari harakatga keladi, ya’ni yangi yerlar va konlar ochiladi, yangi zavod-fabrika va sexiar qu-riladi, ishlab turgan stanoklar, ishchi va xizmatchilar soni ortadi, xomashyo, yoqilg‘i va elektroenergiya saifi ko'payadi, biroq meh-nat unumdorligi oshmaydi, mahsulot birligining sarfi kamaymay-di. Resurslar sarfiga mos ravishda YalM o'sadi. Masalan, resurslar sarfi 10 % ortsa, mahsulot ham shunchaga ko‘payadi.
Bu usul resurs sarfini ko‘paytirishni talab qilganidan iqtisodiy o‘sish oxir-oqibatda resurslarning kamyobligiga borib taqaladi. Shu sababli, bu usul tabiatan istiqbolli hisoblanmaydi. Aksincha bu usul tabiat va uning boyligini avaylab ishlatish, uning resurslari-dan ehtiyotkorlik bilan foydalanish, ekologik muhitni himoya qi-lish talablariga javob bermaydi. Bu usul ustuvor bo'lganda Ishlab chiqarish uzoqqa bormaydi, chunk! resurslar tugallanishiga qarab u qisqaradi. Buni chizmadan ham ko'rsak bo'ladi (15.2-rasm).

Resurslar sarfi

I5 .2 -ra sm . R esurstalab iqtisodiy o ‘sish
Chizmadan shuni ko‘rish mumkinki, resurslar sarfiga mos ra­ vishda YalM ko'payib borgan. A nuqtada 2 birlik resurs sarfiga 2 birlik YalM olingan.

D nuqtada 8 birlik resurs 8 birlik mahsulot bergan. Shunga qa-dar AD oralig'ida YalM ortib borgan. Quyilashgan yoysimon chiziq DE oralig'ida YalM kamayishga moyil boigan, chunk! resurslar yetishmasligi hosil bo‘lgan. Resurstalab usul amal qilganda resurs­ lar sifati 0‘zgarmaydi, deb faraz qilsak, YalM o‘simi resurs sarfi

259

o‘simiga teng bo‘ladi. Resurstalab usul ehtiyojlarni to'laroq qondi-rishga qodir boimaydi. Shu sababli resurstejam iqtisodiy o'sish zaruratga aylanadi.