Oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. ‘Lmas0V, A. Vahobov

Xulosalar

0. 
   Moliyaviy krizislar moliya tizimidagi inqiroz holati hisob-lanib, iqtisodiyot subyektlari o‘rtasidagi pul oqimida jiddiy uzilishlar bo‘lib, uni izdan chiqarishini bildiradi, bank, fond bozori, fiskal va valuta krizislari shakliga kiradi. Ulaming fundamental —tub sababi bu moliya tizimida layoqatsizlikning bo‘lib turishi va moliya mexanizmida nosozlikning paydo bo‘lishi davlatning moliyani tar-tiblash chora-tadbirlarini vaqt o‘tib sharoit o'zgarishi bilan yaxshi samara bermay qolishidir.
   
1. 
   Krizislarning asl sabablari ularni yuzaga keltiruvchi о mil-la rda ifodalanadi, bular kredit ekspansiyasi, moliya bozoridagi spekulyatsiyaning avj olishi, moliya bozoridan keladigan asimmetrik axborot, shubhali moliya operatsiyalariga yo‘l berilishidir. Bular krizis hosil qiluvchi mexanizmlar rolini o ‘taydi.
   

0. 
   Banklar hosil qilgan kredit ekspansiyasi kreditni arzonlash-tirib, unga talab oshadi, riskli kreditlar ko‘payadi, xatarli moliya operatsiyalariga borUadi, oxir-oqibatda pul yo‘qotishlari yuz beradi, banklar bankrotlashadi.
   
1. 
   Arzon pullarning bir qismi funsitsionar, ya’ni puch pullar bo‘lib, biija spekulyatsiyasiga xizmat qiladi. Spekulyatsiya yaratgan eyforiya moliya bozorida bum hosil qilib, aksiya va obligatsiya-larning speki lyativ, ya’ni soxta narxini hosil qiladi.
   

Shu narx yaratgan bozor qiymati moliyaviy ko'pik hosil qiladi. Eyforiya so‘nib, narxlar keskin pasayib ketganda ko'pik uchib ke-tadi, soxta narxda qog‘ozlar olgan investorlar katta pulga tushib qoladi. Bunga asimmetrik axborot ham hissa qo‘shadi, chunki bu soxta narxlami real narx sifatida tavsiflab investorlami chalg'itadi.

0. 
   Moliyaviy krizislarga retsessiya, ijtimoiy, ma’naviy va siyosiy tanglik tutashib tizimli krizis holati yuzaga keladi. Bu moliyaviy bankrollik, iqtisodiyotning tushib ketishi, ommaviy ishsizlik, daro-madlarning kamayishi, kambag‘allarning ko'payishi, norozilik-larning kuchayishi bilan tavsiflanadi.
   

3 5 9

0. 
   Krizislardan bozor mexanizmi vositasida va davlat ishtirokida chiqiladi. Bu tez va kam talofotli bo‘1ishi uchun davlat izchil anti-krizis choralarini qoHaydi.
   

Bu tang holatga tushgan moliya institutlari, turli firmalar va aholiga moliyaviy yordam ko‘rsatish, soliqlardan imtiyoz berish, riskli aktivlarni sotib olish, bandlikni oshirish, eksportni rag‘bat-lantirish, budjetni tejamli qilish kabilarni o'z ichiga oladi.

0. 
   Krizislarning globallashuvi xalqaro hamkorlikni talab qiladi va bu anlikrizis choralarini muvofiqlashtirish, maxsus antikrizis fondlarini birgalikda tashkil etish, fond bozorida operatsiyalar yuritishning umumiy tartib-qoidalarini joriy etish, davlatlararo kreditni ko'paytirish, xalqaro moliya institutlarini qo‘Ilab-quvvat-lashdan iborat boladi.
   

Tayanch tushunchaiar

Moliyaviy krizis, bank krizisi, fond bozori krizisi, fiskal krizis, valuta krizisi, kredit emissiyasi, kredit ekspansiyasi, domino samarasi, arzon putlar, funkskmar puiiar, birja spekulyatsiyasi, eyforiya, real narxtar, soxta narxlar, moliyaviy ko‘piklar, divergensiya, moliyaviy asimmetrik axboroi, moliyaviy yo'qotishlar, krizislar oqibati, tizimli krizislar, antikrizis dasturi, global hamkorlik.

3 6 0

XXI bob. IQTISODIYOTNING OCHIQLIGI