Оммавий очиқ онлайн курсларини яратиш назарияси ва амалиёти

Darsdan tashqari faoliyat tashkil etish printsiplari: 

O’qishni xayot bilan bo g’lash prntsipi.

Bu printsip o’quvchi darsdan tashqari faoliyatini o’quvchi xayot faoliyati 
bilan bog’lashni bildiradi. 

O’quvchilar kommunikativ aktivlik printsipi. 

O’quvchin darsdan tashqari vaqtdagi yuqori kommunikativ aktivligi ularni 
o’zlari yoqtirgan faoliyat turini tanlash imkoniyati mavjudligi bilan 
belgilanadi o’rtoqlari bilan xat yozish, kitob o’qish.

Darsdan tashqari darslarni asosiy darslar uchun davomiyligi. 

Darsda kompyuterda bajarilgan ishlarni takrorlash va mustaxkamlash. 

O’quvchilar yoshldariga xos jixatlarini e’tiborga olish printsipi 

Kollektiv, gurux, individual formalarni birlashtirish printsipi.

Fanlararo aloqa mavjudligi.
O’quvchilar informatika bo’yicha darsdan tashqari faoliyatini 
informatizatsiyalash maxsus printsiplar: 

ITvositalaridan samarali foydalanish printsipi;. 

ITvositalariga erkin yo’l printsipi; 

---

87 

O’quvchilar darsdan tashqari faoliyatini Reja:lashtirishda ularni 
informatsion madaniyatini e’tiborga olish printsipi; 
«Informatika» fani bo’yicha darsdan tashqari mashg’ulotlarni tashkil etishda, 
ularning foydali shakllarini va uslublarini ishlab chiqish uchun, darslarning 
mazmunini aniqlash uchun ba’zi bir umumiy talablar mavjud. Birinchidan, darsdan 
tashqari mashg’ulotlar mazmuni «Informatika» fanini asosiy maqsadiga va 
o’quvchilarni har tomonlama rivojlantirish va tarbiyalashga belgilanishi kerak. 
Ikkinchidan, informatika bo’yicha darsdan tashqari mashg’ulotlar mazmuni 
o’quvchilarga kiziqarli bo’lishi kerak. Buning uchun biz tarixiy materialdan 
foydalanish tavsiya etamiz. Tarixiy material yaxshi esda qoladi; informatika 
rivojlanish tarixi asosiy fikr va uslublarining shakllanishiga xizmat qiladi. Fan 
tarixi uning harakatlanuvchi kuchini ko’rishga, insonning ilmiy ongi va amaliy 
faoliyatining o’zaro bog’liqligini kuzatishga imkon beradi. Bu o’quvchilarning 
diallektik-materialistik dunyoqarashi va ilmiy fikrlashining shakllanishiga yordam 
beradi. Bundan tashqari «Informatika» o’quv fani bo’yicha darsdan tashqari 
mashg’ulotlarida o’quvchilar zamonaviy kompyuter yordamida har xil devoriy va 
virtual gazeta va jurnallar chiqaradilar va buning uchun Internet, matn va grafik 
muharrirlari bilan ishlaydilar. 
Bugungi kunda informatika boóyisha darstan tashqari mashǵulotlarni olib 
borishda masofaviy o`qitish usuli ta’lim berish sifati bo`yicha kunduzgi ta’lim 
turidan qolishmaydi. Balki, mahalliy va chet ellik dars beruvchi kadrlarni jalb 
qilib, eng yaxshi o`quv-metodik darsliklar va nazorat qiluvchi testlardan 
foydalangan holda o`quv jarayonini tashkil etish sifatini oshirishi mumkin. 
Yuqoridagilarni hisobga olinganda masofaviy ta’lim óqitishda ancha 
qulayliklarga ega. Lekin, nima uchun masofaviy ta’lim kerak bo`lib qoldi? – degan 
savol tug`ilishi tabiiy. Bu savolga javob tariqasida quyidagilarni sanab o`tish 
mumkin: 
 
Ta’lim olishda yangi imkoniyatlar (ta’lim olishning arzonligi, vaqt va joyga 
bog`liqmasligi va boshqalar). 
 
Ta’lim maskanlariga talaba qabul qilish sonining cheklanganligi. 
 
Ta’lim olishni xohlovchilar sonining oshishi. 
 
Sifatli axborot texnologiyalarining paydo bo`lishi va rivojlanishi. 
 
Xalqaro integratsiyaning kuchayishi. 
Yuqorida sanab o`tilgan sharoit va imkoniyatlar masofaviy o`qitishga ehtiyoj 
borligini ko`rsatadi. Umuman olganda masofaviy ta’limning maqsadiga 
quyidagilar kiradi:  
 
Mamlakat miqyosidagi barcha hududlar va chet eldagi barcha o`quvchilar, 
talabalar, ta’lim olishni xohlovchilarga birdek ta’lim olish imkoniyatini yaratib 
berish. 
 
Etakchi universitetlar, akademiyalar, institutlar, tayyorlov markazlari, 
kadrlarni qayta tayyorlash muassasalari, malaka oshirish institutlari va boshqa 

---

88 
ta’lim muassasalarining ilmiy va ta’lim berish potensiallaridan foydalanish evaziga 
ta’lim berishning sifat darajasini oshirish. 
 
Asosiy ta’lim va asosiy ish faoliyati bilan parallel ravishda qo`shimcha 
ta’lim olish imkoniyatini yaratib berish. 
 
Ta’lim oluvchilarni ta’lim olishga bo`lgan ehtiyojini qondirish va ta’lim 
muhitini kengaytirish. 
 
Uzluksiz ta’lim imkoniyatlarini yaratish. 
 
Ta’lim sifatini saqlagan holda yangi prinsipal ta’lim darajasini ta’minlash. 
Yuqoridagilarni xulosa qilib shuni aytish mumkinki, masofaviy ta’lim 
kompleksini ta’lim muassasalariga joriy etilishi har tomonlama foyda keltiradi. 
Oliy ta’lim tizimida bu kompleksni joriy qilish uchun barcha shart-sharoitlar 
mavjud. Respublika miqyosidagi barcha Oliy ta’lim maskanlari (OTM) kompyuter, 
axborot va kommunikatsiya texnologiyalari bilan yaxshi ta’minlangan. Ularning 
barchasi Internet tarmog`iga ulanganlar. Ushbu texnologiyalarni ta’lim tizimiga 
keng joriy etish OTMlari oldiga qo`yilgan ko`p muammolarni o`z paytida xal 
etishga yordam beradi.