Ҳомо экономикс парадигмасини Жон Стюарт Милл тақдим этган бўлиб, улар учун ҳомо экономус аниқ шахс эмас, фақат назарий модел эди


Инсон рационаллигининг моҳиятини чуқурроқ англашга имкон берадиган "иқтисодий одам" модели


Download 63.08 Kb.
bet4/6
Sana16.06.2023
Hajmi63.08 Kb.
#1493201
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Ҳомо экономикс парадигмасини Жон Стюарт Милл тақдим этди

Инсон рационаллигининг моҳиятини чуқурроқ англашга имкон берадиган "иқтисодий одам" модели. Хулқ -атвор иқтисодиёти аллақачон алоҳида фан сифатида шунчалик кучлироқ бўлдики, унинг ривожланишининг "классик" ва "замонавий" босқичларини ажратиш мумкин бўлади ва унинг асосий тамойиллари анъанавий иқтисодий назариянинг асосий курсига қўшилиши керак. Хулқ-атвор иқтисодиётининг ютуқлари иқтисодий тадқиқотлар ва прогнозларнинг сифатини яхшилайди. Инсоннинг хулқ -атворини таҳлил қилиш ва ҳомо иқтисодий моделини ўзгартиришга фанлараро ёндашув ривожланиш сиёсатини шакллантириш учун янги воситаларни тақдим етади. Лионел Роббинснинг умумий қабул қилинган машҳур таърифига кўра, "иқтисодий фан - бу одамнинг хулқ -атворини мақсадлар ва ҳар хил мақсадга эга бўлиши мумкин бўлган чекланган воситалар ўртасидаги муносабатлар нуқтаи назаридан ўрганадиган фан". Шундай қилиб, иқтисодий таҳлилнинг асосини қарор қабул қилишга таъсир этувчи инсон психологиясининг хусусиятлари ҳақидаги ғоялар белгилайди. Иқтисодчилар 1776 йилда Aдам Смитнинг "Миллатлар бойлигининг табиати ва сабаблари тўғрисида тадқиқот" номли асари чоп этилганидан бери қарор қабул қилишга таъсир этувчи психологик ва ижтимоий омилларни ўрганишни бошладилар. Классик ва неоклассик иқтисодий назария мактаблари учун анъанавий бўлган одамларнинг хулқ-атвори ҳақидаги қараш "ҳомо Еcономиcус" моделига асосланади, унга кўра одам ўзини оқилона тутади, маълумотларнинг тўлиқлиги ва мукаммал билим қобилиятига эга бўлади, бу эса унга эришишга имкон беради. Берилган шароитдан максимал фойдаланади. Шу билан бирга, ушбу моделнинг соддалаштирилган версиясида шахсни энг яхши алтернатива, яъни маржинал фойда ва харажатлар ўртасидаги максимал фарқни танлаш, фақат иқтисодий манфаатлар ҳисобга олинмасдан, қабул қилинади. Бошқа маънавий ва ахлоқий мотивларни ҳисобга олишга эътибор берилади. Бу "ҳомо Еcономиcус ҳомини лупус ест" (лотинча таржимасида - "иқтисодий одамдан одамга - бўри"). Бу мавҳумликнинг аниқ афзаллиги шундаки, иқтисодчилар ўзларига қулай имконият олишди ва нозик назарий конструкциялар учун асос бўлди. Бир хил аниқ камчилик шундаки, "ҳомо Еcономиcус" моделининг ҳаддан ташқари мавҳумлиги уни ҳақиқатдан ажратиб қўйишга олиб келди ва шунинг учун у деярли танқид қилинган вақтдан бошлаб доимий танқид объектига айланди.

Download 63.08 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling