Ona suti bilan boqishning dolzarbligi

ONA SUTI BILAN BOQISHNING DOLZARBLIGI

Ko’krak suti go’dak hayotining dastlabki kunlari mobaynida muhim yagona ozuqa hisoblanadi. Go’dakka 6 oylik bo’lgunicha ko’krak sutidan tashqari hech qanday ovqat yoki suyuqlik hatto suv muhimligi ham sezilmaydi. Dunyoga kelgan yangi go’daklar o’z onalari yonida bo’lishlari va tug’ilganidan keyin bir soat ichida onasiga emizishga berilishi lozim. Bolani tez-tez emizish natijasida ko’krak suti ko’paya boradi. Odatda har bir ona go’dagini o’z ko’krak suti bilan emizishi kerak. Go’daklarni ona suti bilan boqish go’daklarni har xil infeksion kasalliklardan himoya qilinishiga yordam beradi. Shuningdek, bolani onaga, onani bolaga mehr rishtalari bilan bog’laydi. Go’daklarni shisha idishi bilan, so’rg’ich orqali emizish uning kasallanishiga, hatto nobud bo’lishiga olib kelishi mumkin.Agar ona o’z bolasini emiza olmasa,chaqaloqqa ko’krak sutini yoki uning o’rnini bosuvchi sutli aralashmalarni toza yuvilgan idishlarda ichirishi kerak. Bolalar 6 oyli bo’lguniga qadar hech qanday qo’shimcha ozuqalarga muhtojlik sezmaydilar. Bolalarni 2-3 yoshga qadar emizishlari kerak. Agar ayollar uyidan uzoqroqda ishlasa ham bolani imkon qadar emizishga harakat qilishlari kerak.

Har bir bola uchun hayotining yaxshi boshlanishi bu o’z onasining ko’kragidan sut emishidir. Ko’krak suti bolani yuqumli kasalliklardan ham saqlaydi. Ona organizmi har bir uyda mavjud bo’ladigan aksariyat mikroblarga qarshilik qobiliyatini vujudga keltiradi. Bu qobiliyat bolaga onaga ona suti orqali o’tadi. Bolaga birincha marta 30 minut ichida berilishi kerak. Bola juda oz emishi mumkin, ammo u ko’krak emishga o’rganadi. Tug’ilgandan keyingi bir necha oy davomida chaqaloq organizmining infeksiyalarga qarshi turish kuchi juda zaif bo’ladi va uni infeksiyadan himoya qilish zarur. Ko’krak suti go’dakni ich ketar, ko’ngil ozishi, nafas olish yo’llari kasalliklari, yo’tal va shamollash, quloq kasalliklaridan saqlaydi.
Asta-sekin sut ayol ko’kragini to’ldiradi va og’iz sutidan keyin u suyuq ko’rinadi. Bu normal holat, sutda bolaga kerakli barcha narsalr bor. Agar chaqaloq emgandan keyin bezovta bo’lsa, bolalar shifokori maslahatiga olib borilishi lozim.
Ona suti bilan oziqlanishning ruhiy afzalliklari:

1. 
   Ona bilan bolaning mehrli bo’lishi;
   
2. 
   Onaning emotsional qoniqishi;
   
3. 
   Go’dak kam yig’laydi;
   
4. 
   Ona bolaga kundan-kun mehribon bo’ladi;
   
5. 
   Go’dakning tashlab ketilish holati yoki hafa qilinishi kamayadi;
   
6. 
   Bola o’sish davrida intelektual rivojlanishi yaxshi natijalarni ko’rsatdi.
   

Ona suti bilan boqishning afzalliklari:
Ona suti:
a) Yengil hazm bo’ladi;
b) To’yimli ozuqa;
v) Infeksiyalardan himoyalaydi;
d) Suniy ovqatlardan ancha arzon turadi;
Ko’krak bilan emizish:

1. 
   Ona va bolani uzviy bog’lab, rivojlanishini ta’minlaydi:
   
2. 
   Homiladorlikning oldini oladi;
   

22. 
    Ona sog’ligini saqlaydi;
    

Infeksiyadan himoya qiladi;

1. 
   Ona organizmidagi leykositlar himoyaviy qarshi tanacha(antitela)lar ishlab chiqaradi;
   
2. 
   Ayrim hujayralar ko’krak beziga kelib shunday tanachalr ishlab chiqaradi;
   

22. 
    Infeksiyaga qarshi qaratilgan tanachalar ona suti tarkibiga kirib o’z himoyaviy vazifalaribni bajaradi;
    

Chaqaloq tug’ruqxonadan chiqqanidan so’ng uchastka pediatri va patronaj hamshiralar quyidagilarga e’tiborli bo’lishi kerak:

1. 
   Onaning chaqaloqni ona suti bilan boqish bo’yicha tushunchasini aniqlash. Onaga ko’krak sutining bolaning aqliy va jismoniy rivojlanishidagi ahamiyati uning himoya vositasi ekanligini, iqtisodiy afzalligini tushuntirishlari kerak;
   
2. 
   Ayoldan tug’ruqxonada qachon va qanday emizishga berilganligini aniqlash kerak;
   

22. 
    Chaqaloqni ko’rikdan o’tkazish va onaga chaqaloqni parvarish qilish bo’yicha maslahat berish lozim;
    

4. 
   Chaqaloqni emizdirib ko’rish;
   
5. 
   Ona emizishdan oldin ko’kragini biron dezinfeksiya qiluvchi qiluvchi eritma va sovin bilan yuvmasligi kerak. Chunki ko’krak uchi tabiiy moylanadi. Yuvish esa ko’krak uchini quritib, uning elastikligini yo’qotishiga va emizish vaqtida jarohatlanishiga olib keladi. Ko’krak uchini emizishdan oldin va keyin suti bilan artish kerak.
   

Emizish qoidalari:

1. 
   Emizish vaqti erkin holatda bo’lib, bola qachon hohlasa shunda emiziladi. Ona o’ziga qulay joylashishi, iloji boricha ona krovatda yoki kresloda, divanda o’tirib emizishi kerak.
   
2. 
   Chaqaloq holati har xil bo’lsada,lekin gavdasi va kallasi bitta liniyada turishi kerak. Agar chaqaloq kallasi ko’tarilib tursa, bu emizish uchun noqulaylik tug’dirib, emmay qo’yishi yoki qiynalib emishi mumkin.
   
3. 
   Oldin bittasi, keyin ikkinchisini emizdirish kerak.
   
4. 
   Emizish vaqtini chegaralamasligi zarur.
   
5. 
   Bolani so’rg’ichga o’rgatmaslik zarur, chunki so’rg’ich orqali organizmga infeksiya tushishi ( stomatit, ichketar ), tishlar no’g’ri joylashuviga va rivojlanishiga kechikishiga sabab bo’lishi mumkin. So’rg’ich ko’krak emizishni susaytiradi, so’rg’ich tayyorlangan material bola uchun kontserogen bo’lishi mumkin, chaqaloqqa biron narsa berishda qoshiqni sterillab ishlatish;
   
6. 
   Emizikli ayolning ovqatlanishi to’yimli va xilma-xil bo’lishi, ovqatlanishi chegaralanmasligi kerak. Bu davrda achchiq choy yoki kofe mumkin emas, chunki ular organizmdagi temir va boshqa minerallarning so’rilishiga to’sqinlik qiladi.