Ona tili 7”V”- 05. 09. 18. Mavzu: Til va nutq

1-dars Ona tili 7”V”- 05.09.18.

Mavzu: Til va nutq
I.Darsning maqsadi:

1.Ta`limiy maqsad-o`quvchilarga o`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq ,tushunarli bayon qila olishni o`rgatish

2.Tarbiyaviy maqsad- o`quvchilarda axloqiy fazilatlarni shakllantirish.

3.Rivojlantiruvchi maqsad-o`quvchilar savodxonligini o`stirish, zehn va sinchikovlik qobilyatlarini rivojlantirish.

II.Kommunikativ, axborot bilan ishlash va shaxs sifatida o`z-o`zini rivojlantirish, umummadaniy kompetensiyalarining komponentlarini shakllantirish:

1. 
   O`z fikrini og`zaki va yozma tarzda aniq, tushunarli bayon qila olish;
   
2. 
   Mavzudan kelib chiqib savollarni mantiqan to`g`ri qo`ya olish va javob berish;
   
3. 
   O`zaro muloqotda muomala madaniyatiga amal qilish;
   
4. 
   Shaxsning kamolotga intilishi va o`zini nazorat qilishi.
   

III.Darsning turi:aralash.

IV.Darsning metodi: tushuntirish,aqliy hujum,savol-javob,musobaqa,mashqlar ishlash.
V.Darsning jihozi: darslik, tarqatmalar,ko`rgazmali qurol, rag`bat kartochkalari.
VI.Darsning bosqichlari:

1.Tashkiliy qism.

2.Otilgan darsning tahlili.

3.Yangi mavzuning bayoni.

4.Mavzuni mustahkamlash.

5.O`quvchilarni baholash.

6.Uyga vazifa.
VII.Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism-salomlashish, davomatni aniqlash,xona tozaligini nazorat qilish.

2.O`tgan darsning tahlili.

1.O`zbek tilida nechta so`z turkumi mavjud?

2.Gap bo`laklari nima?

3.Yordamchi so`z turkumlarini sanab bering.

4.Kelishik va egalik qo`shimchalari haqida gapiring.
3.Yangi mavzuning bayoni.Har bir shaxs ma`lum bir jamiyat vakili hisoblanadi. Jamiyat a`zolari o`zaro doimo aloqada bo`ladilar.Bir obyektiv olamda o`z sezgi a`zolari orqali his etgan ma`lum narsa va hodisa haqida boshqalarga tovush to`lqinlari yordamida axborotni yetkazadi.Axborot uzatuvchi so`zlovchi, eshituvchi esa tinglovchi sanaladi. So`zlovchi va tinglovchi o`rtasidagi ana shunday axborot uzatish va axborotni qabul qilish faoliyati nutqiy faoliyat sanaladi..Nutqiy faoliyat yozma tarzda ham amalga oshi-rilishi mumkin. Shvetsariyalik olim Ferdinand de Sosyur nutqiy faoliyatning til va nutq zidlanishi asosida amalga oshirishni ta`kidlaydi; tilshunoslikda tiul va nutq tushuncha-larini farqlaydi. Nutq faollashgan, bevosita yuzaga chiqqan til sanaladi.

Hali voqealanmagan imkoniyat tarzidagi, ma`lum jamiyat a`zolari uchun barobar xizmat qiluvchi ijtimoiy-ruhiy aloqa vositasi – til , shu tilning muayyan shaxs nutqiy faoliyatida bevosita namoyon bo`lishi , voqelanishi nutqdir.

Til bilan nutqni qiyoslash orqali ularning quyidagi o’ziga xos hususiyatlarini ajratish mumkin:

1.Til aloqa materiali bo’lsa, nutq aloqa shaklidir.

2.Tilni xalq, millat yaratadi, nutqni esa bir shaxs yaratadi.

3.Tilning hayoti xalq, millatning hayotiga bog’liq holda uzoq bo’ladi, nutqning hayoti esa qisqa, xususan, og’zaki nutq so’zlangan paytdagina mavjuddir. Ammo yozma nutq nisbatan uzoq davr saqlanishi mumkin.

4.Til nisbatan turg’un, barqaror bo’lsa, nutq doim harakatda bo’lib, o’zgaruvchan hodisa sanaladi.

5.Tilning hajmi noaniq, nutqning hajmi esa aniq. U dialog, monolog, matn shaklida bo’lishi mumkin.
4.Mavzuni mustahkamlash. 1-mashq. Matn o’qitiladi dunyodagi tillar va ular orasida o’zbek tilining tutgan o’rni haqida bahs yuritiladi.

2-mashq. O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch” kitobidan olingan parcha o’qitiladi. Undagi asosiy g’oya haqida suhbatlashiladi.

3-mashq. Gaplar ko’chiriladi. O’zbek tiliga davlat tili maqomi berilishi va uning ahamiyati haqida bahs uyishtiriladi.

Savol va topshiriqlar:

1.Til deb nimaga aytiladi?

2.Nutq haqida bilganlaringizni gapirib bering.

3.O’zbek tili nima uchun bizga ona tili sanaladi? Shu haqida bahslashing.
5.O`quvchilarni baholash. Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanadilar.
6.Uyga vazifa. 4-mashq. “O’zbegim deb keng jahonga ne uchun madh etmayin!”