Ona tili o‘qitishda integrativ yondashuv

ONA TILI O‘QITISHDA INTEGRATIV YONDASHUV

Ta’lim uslublari o‘quvchilarning qobiliyatini namoyon etishga, zehnini o‘tkirlashga, tafakkurini rivojlantirishga xizmat qilmog‘i zarur. Shu maqsadda she’riy san’atdan foydalanish, o‘rganilyotgan mavzularni sharhlash va izohlash kabilardan foydalanish maqbul yo‘l hisoblanadi. Bu uslublar o‘quvchini rag‘batlantirish, uning o‘qishga bo‘lgan qiziqishini oshirish va qobiliyatini namoyon etishga xizmat qiladi. Shu bois biz muammo yechish san’atlaridan bo‘lmish “Botanika” fanidan 5-sinfda o‘rganilishi lozim bo‘lgan mavzularni she’rga soldik. Chunki ta’lim sohasida “Innovatsiya” ta’lim-tarbiya maqsadi, mazmuni, shakli va metodlarini, umuman olganda, pedagogik jarayonni tashkil etishda yangiliklar kiritishni nazarda tutadi hamda o‘quvchilarda ilmiy xulosalar chiqarishga yordam beradi.

Ta’lim jarayonining ta’lim maqsadiga mos kelishini ta’minlash uchun quyidagilarga erishish talab etiladi:
1. Ijtimoiy talab va ta’lim maqsadidan kelib chiqqan holda ta’lim mazmuniga asoslangan yangi o‘quv modellarini o‘qitish jarayoniga tatbiq etish. Bunda o‘quv-biluv jarayonida o‘quvchining faolligini ta’minlash asosiy maqsadlardan biri bo‘lishi lozim. Shu bilan bir qatorda ta’lim maqsadiga mutanosib bo‘lgan ta’lim mazmunining shaxsga yo‘naltirilganligini ta’minlovchi yo‘nalishlarini kengaytirish hamda fanlararo aloqadorlikni ta’minlashdan iboratdir²⁰. Haqiqatdan ham ta’limda maqsad va mazmun birligi o‘z aksini topmog‘i kerak, ya’ni:
a) borliqni his qildirishga o‘rgatish; b) o‘qituvchilarning o‘qitishning zamonaviy usullaridan foydalanish mahoratini ta’lim maqsadlari va mazmuniga mos tarzda rivojlantirib borish; v) ehtiyoj tufayli bilim olishga odatlantirish; g) o‘quvchilarni mustaqil bilim olishini to‘g‘ri tashkil etishdan iboratdir.
O‘quvchilar topshiriqlarni bajarish jarayonida voqea va hodisalarni, ularning izohi, isbotini yagona bir tizimga soladi, xulosa chiqaradi,
umumlashtiradi, xayol va fantaziya qila oladi. O‘quvchilar mustaqil fikr yuritish, mustaqil so‘zlashga o‘rgatish uchun ma’lumotlarni qabul qilish darajasiga ko‘ra aniqlash mumkin. Buning uchun o‘quvchi shaxsini rivojlantirishga qaratilgan topshiriqlar berish o‘rinlidir:
She’r tarkibidan atamalarni aniqlash, ularning xususiyatlarini ta’riflash.
She’rni tashkil etuvchi qismlar orasidagi bog‘lanishlarni anglab yetish.
She’rda aks ettirilgan, ammo o‘quvchiga ma’lum bo‘lgan obye’ktlar orasidagi bog‘lanishni aniqlash.
She’rni nasriy yo‘l bilan bayon etish, ilmiy xulosalar chiqarish kabilar talab etilishi lozim. Bunday topshiriqlar o‘quvchi shaxsiga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonini to‘g‘ri tashkil etish uchun imkoniyat yaratadi.