Ona tili o‘qitishda integrativ yondashuv

ONA TILI O‘QITISHDA INTEGRATIV YONDASHUV
Nazariy tahlil, amaliy kuzatishlar amalga oshadi.
O‘quvchilar topshiriqlarni bajarish jarayonida voqea va hodisalarni, ularning izohi, isbotini yagona bir tizimga soladi, xulosa chiqaradi, umumlashtiradi, xayol va fantaziya qila oladi.
Ma’lumki, har qanday fan o‘ziga yaqin bo‘lgan fanlarning ta’sirida yuzaga keladi va ular bilan birgalikda rivojlanadi. Ona tili bosqichlarda to‘plangan bilimlarni o‘ziga xos ravishda jamlagan falsafa fanidan keyinchalik, xususan, uyg‘onish davrida, insoniyat bilimlarining rivojlangan sharoitida mustaqil fan tarmoqlari ajralib chiqa boshlagan, natijada fanlarni tabaqalashtirish jarayoni boshlanib, bu, o‘z navbatida, maktab o‘quv predmetlari orasida, shuningdek, olamning predmet va hodisalarning o‘rtasidagi mavjud bo‘lgan tabiiy dialektik aloqalarni ham buza boshladi. Bu esa tabiatdagi narsa va hodisalarning o‘zaro bog‘liqligi va o‘zaro munosabatlari haqidagi o‘quvchilar tasavvurini toraytirish kabi sxolastik bilimlarga olib keladi.
Tizimli (sistematik) bilim, tushuncha va dunyoqarash g‘oyalarni shakllantirish uchun fanlararo aloqa bog‘lash zarur bo‘ladi. Fanlararo aloqa bog‘lash predmetlar uchun umumiy bo‘lgan faktlar, tushuncha va g‘oya, o‘qish mehnatining ko‘nikma va malakalarini shakllantirish bo‘yicha o‘rnatilishi kerak. Shuning uchun har bir maktab (dars) predmetlarining faktik va nazariy materiallarning boshqa predmetlarga to‘g‘ri keladigan tomonlarini hisobga olish lozim. Mamlakatimizdagi uzluksiz ta’limni fan, ishlab chiqarish hamda jahon ilm- fani va ta’limi bilan integratsiyalashuvi ro‘y berayotgan hozirgi sharoitda o‘quv predmetlariga integratsion yondashish muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Ona tili o‘qituvchisi predmetlararo ichki bog‘lanishda birinchi navbatda uzviylikni ta’minlashi lozim. Predmet mavzulari o‘zaro uzviy bog‘lanib, oddiydan murakkabga, osondan qiyinga qarab borish tamoyili asosida yangi mavzuni oldin o‘tilgan mavzular bilan bog‘lab olib borishdir. Bu tadbirlar fanlararo bog‘lanishning ma’lum bo‘lgan uch turi, ya’ni yangi mavzuni o‘tishdan oldin, yangi mavzuni o‘rganish jarayonida va yangi mavzuni o‘tib bo‘lgandan so‘ng bog‘lash usullaridan foydalanib amalga oshiriladi.
Ona tili ta’limidagi tashqi bog‘lanish esa uning boshqa turdosh va turdosh bo‘lmagan sohalar va fanlar bilan bo‘lgan o‘zaro bog‘lanishni bildiradi. Bu borada ona tili fani adabiyot, ona tili, geografiya, vatan tuyg‘usi, milliy istiqlol g‘oyasi va manaviyat asoslari, davlat va huquq asoslari, informatika, fizika, matematika, kimyo, biologiya, iqtisodiy bilim asoslari fanlari bilan o‘zaro bog‘lanadi va mavjud bilimlar umumlashgan holda tasniflanadi.
Quyida ona tili darslarida boshqa fanlarga oid tushuncha va ma’lumotlardan foydalanish bo‘yicha tabaqalanishni tavsiya etamiz.