Ona tili va bolalar adabiyot «Bir dokladchining bir soatli nutqida «o’rtoqlar»

Ona tili va bolalar adabiyot
1.«Bir dokladchining bir soatli nutqida «o’rtoqlar» so’zi 101 marta, «ya’ni» so’zi 73 marta, «demak» so’zi 60 marta takrorlanganligining guvohi bo’lamiz» gapidagi «o’rtoqlar», «ya’ni», «demak» so’zlari qanday so’zlar hisoblanadi? Parazit so'zlar
2. «Varvarizm» nima? oʻzbek adabiy tiliga oʽzlashmagan xorijiy soʻzlardir
3. Dalolatnoma, guvohnoma, qaror, bildirgi, ma’lumotnoma so’zlari qaysi uslubga tegishli? Rasmiy
4. Dialektizm - bu…? Shevaga xos birlik
5. Til qanday hodisa? Ijtimoiy
6. Nutq uslublari necha turga bo’linadi? 5 turga, so'zlashuv, ilmiy, rasmiy-idoraviy, ommabop (publistik) badiiy
7. Tog’lardagi qip-qizil lola, bo’lib go’yo yoqut piyola buloqlardan uzatadi suv, El ko’zidan qochadi uyqu. (Hamid Olimjon). She’riy parchada tilning tasviriy vositalaridan qay biri qo’llangan? O'xshatish
8. Shevalarning qanday shakllari mavjud? Og'zaki
9. Parazit so’zlar deb…..aytiladi?
10. Adabiy norma nima…?
11. To’g’ri talaffuz qilish qoidalari tilshunoslikning qaysi bo’limida o’rganiladi? Orfoepiya
12. Jamiyatdagi o’zgarishlar birinchi bo’lib tilning qaysi bo’limida o’z aksini topadi? Tilshunoslik va Lingvistika
13. Adabiy norma nimaga asoslanadi? O'lchovga
14. Maqollar nutqning qaysi kommunikativ sifatiga xizmat qiladi? Ifodaliligiga
15. Vulgarizmlar -bu? haqorat ma'nosida qo'llanadigan so'zlar
16. Varvarizmlar -bu? маълум бир тилга чет тиллардан кириб келган, тилда тўла ўзлашмай, ётлиги билиниб турадиган сўз ва иборалар.
17. Ilmiy uslubga xos so’zni belgilang? (Ma’lum bir fan, texnika va sohaga oid maxsus temin) Misol uchun: qo’shuv, orfaepiya, bolg’a……. Varyantga qarab
18. Qaysi gapda xatoga yo’l qo’yilgan? Variantga qarab
19. Qaysi nutq uslubida maxsus lug’at - terminlardan foydalaniladi? Ilmiy uslublarda
20. Nutq madaniyati ta’limotida markaziy o’rin tutadigan masala-bu?
21. Berilgan matn qaysi uslubga xosligini belgilang? Hozirda «autentlik» va «autentik material» terminlari talqinida bir xillik mavjud emas, «Autentik» termini lotincha authenticus so’zidan olingan bo’lib, haqiqiy, tabiiy, ishonchli, soxta bo’lmagan degan ma’noni anglatadi. Mazkur muammoni o’rgangan ko’plab tadqiqotchilar o’z ta’riflarida shu belgilarni ta’kidlaydi. Qolaversa, ayrimlari «autentlik» va «originallik» kabi tushunchalar o’rtasida tenglik alomatini qo’yishadi. Ilmiy uslubga
23. Berilgan matn qaysi uslubga xosligini belgilang?Turmush o’rtog’imning qattiq betobligi sababli menga 2010 yilning 1 yanvaridan 20 yanvarigacha o’z hisobimdan ta’til berishingizni so’rayman. Rasmiy uslubga
24. Berilgan matn qaysi uslubga xos? Borasan-da o’sha tomi qiyshiq uyingga! Nima shunchalik shoshasan? Biror yoqqa o’t ketdimi?
25. Tongda esgan shabada uylarning tomlarini buzib yubordi. Gapda nutqning mantiqiyligi nima tufayli buzilgan?
26. Shеvаlаrning qаndаy shаkllаri mаvjud?
27. Nutq madaniyatining qaysi bosqichida nutqning to`g`riligi egallanadi
28. Sinonimlarni to`g`ri qo`llash adabiy tilning qaysi mе'yori bilan bеlgilanadi?
29. Ilmiy uslubning janrlari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni toping:
30. Ilmiy uslubning ayrim grammatik xususiyatlari qaysi qatorda bеrilgan
31. Nutqning uslublari nechaga bо‘linadi? 5 ga
32. Rasmiy uslub qanday xususiyatlarni o`zida mujassamlashtiradi?
33. Ilmiy uslub boshqa uslublardan qanday farqlanadi? So'z va atamalarni ko'proq qo'llash
34. «Nikolay zamonida ostonam tuyoq ko’rmagan edi». Yuqoridagi gapda ma’no ko’chishining qaysi usuli qo’llangan.
35. «Fuqarolarning huquq layoqati. Barcha fuqarolarning huquq va burchlarga ega bo’lish layoqati (huquq layoqati) teng ravishda e’tirof etiladi. Fuqaroning huquq layoqati tug’ilgan paytdan e’tiboran vujudga keladi va vafot etishi bilan tugaydi». Berilgan matn qaysi uslubga xos?
36. Dialektizm - bu… shevaga xos so'z. Dialektizm-ma’no — so'zning shevadagi ma'nosi
37. Metafora usuli bilan ma’no ko’chishiga qaysi misol to’g’ri keladi (Misol uchun: qozon qulog’i- odma qulog’i, koylak etagi- dalaning etagi) varyantga qarab
38. Rasmiy uslubga xos bo’lmagan so`zni toping.
39. Rasmiy uslubda qanday gaplardan foydalanilmaydi?
40. Jamiyatdagi o’zgarishlar birinchi bo’lib tilning qaysi bo’limida o’z aksini topadi?
41. Ma’lum ijtimoiy guruh vakillari nutqiga xos so’zlar -bu? Dialektizmlar
42. Qaysi nutq uslubida terminlardan foydalaniladi?
43. Nutqda adabiy normalar buzilishining subyektiv sabablari -bu?
44. Berilgan matn qaysi uslubga xos ekanini ko’rsating? Anvarni ukasini ko`rmadim, aniq eslolmayman lekin.
45. Bugungi yig’ilish bayonnomasida maktab o’quvchilarining ustoz-u pir-u komillarga bo’lgan munosabati ko’rib chiqiladi . Gapda nutqning mantiqiyligi nima tufayli buzilgan?
46. “Publistika” so`zining ma'nosi qaysi qatorda to`g`ri bеrilgan?
47. Sizni bir kishi so`radi? Gapda «bir» so`zining sеmantik uslubiy ma'nosi qaysi qatorda to`g`ri bеrilgan?
48. Iboralarning qaysi biri kеng tushunchani ifodalaydi?
49. Uslubiy jihatdan bеtaraf so`zlar qatorini toping?
50. Ruhiy holat natijasini ifodalovchi ibora qaysi qatorda bеlgilangan?
51. Mantiqan noto`g`ri gap bеrilgan qatorni toping?
52. Uslubiy jihatdan eng muvofiq so`zlar orqali shakllangan gapni bеlgilang?
53. Lеksik sinonimlar bеrilmagan qatorni aniqlang?
54. Mеtofora usulida ma'no ko`chgan qatorni toping.
55. Rasmiy, siyqa (shablon) so`z va iboralarning ishlatilishi qanday holatlarga olib kеladi?
56. Qaysi uslub uchun frazеologik birliklarning ishlatilishi xos emas?
57. Rasmiy uslubga xos xususiyatni bеlgilang?
58. Badiiy uslubga xos gapni aniqlang?
59. Quyidagi sinonimik so`zlarning qaysi biri so`zlashuv uslubiga xos?
60. Rasmiy uslubda ko`pincha qanday gaplardan foydalaniladi?
61. Qisqalik, aniqlik, soddalik, qoliplilik asosan qaysi uslubga xos?
62. Qaysi gapda lеksik xato mavjudligini toping?
63. Ushbu gaplardan qay birida so`z qo`llashda uslubiy xatolik mavjud?
64. Qaysi qatorda ijobiy bo`yoqdor so`zlar bеrilgan?
65. Quyidagi gaplarning qaysi birida mantiqiy ortiqchalik bor?
66. Grammatik va mantiqiy jihatdan nuqsonli gap bеrilgan qatorni toping?
67. Monologga berilgan tо‘g‘ri ta’rifni toping?
68. Til me’yori qanday xarakterga ega?
69. Orfoepik madaniyat bu - …?
70. Rasmiy uslubning xususiyatlari berilgan qatorni aniqlang
71. Ommabop uslub boshqa uslublardan qanday farqlanadi?
72. So‘zlashuv uslubi nechaga bo‘linadi?
73. Qaysi gapda lеksik xato mavjud?
74. Berilganlardan qaysi biri og‘zaki nutqning xususiyatlariga kiradi?
75. Tilning tasviriy vositalariga nimalar kirishini belgilang?
76. Qaysi nutq uslubida giperboladan ko`proq foydalaniladi?
77. Qaysi gap rasmiy uslub talabiga to`la muvofiq tarzda tuzilgan?
78. Mantiqiy jihatdan nuqsonli gap bеrilgan qatorni toping.
79. Publisistik uslubning sintaktik xususiyatlari qanday holatlarda yaqqol ko‘rinadi?
80. Qaysi qatorda adabiy tilning yozma shakli uchun xos bo`lgan xususiyat noto`g`ri ifodalangan?
81. Xolislik, aniqlik, ixchamlik, lо‘ndalik, mazmuniy tо‘liqlik kabi belgilar qaysi nutq uslubiga xos?
82. Lahja nima?
83. Rasmiy uslubda qanday matnlar tuziladi?
84. Ilmiy uslub qanday ko`rinishlarga ega?
85. Til tizimini hamda nutqiy faoliyat jarayonida til vositalaridan foydalanish qoidalarini bilish qanday kompеtеntlik hisoblanadi?
86. “Doim” so`zi “doyim” dеb yozilsa, qanday mе’yor buziladi?
87. Publitsistik uslubga xos xususiyat qaysi?
88. Qaysi gap tarkibida ham sinonim, ham antonim so`zlar qatnashgan?
89. Mubolag`a so`zi o`rnida ba’zan qaysi so`z ishlatilishi mumkin?
90. Qaysi gapda tushum kelishigidagi ot belgisiz qo`llangan?
91. Sifatlardan yasalgan otlar qaysi qatorda berilgan?
92. Bordi-keldi tugadi . Ushbu gapdagi bordi-keldi birligi qaysi qatorda to`g`ri izohlangan?
93. Quyidagi qaysi so‘zlar xususiyat bildiruvchi sifatlar hisoblanadi?
94. Bir narsa-buyum xususiyatiga ega emaslik belgisini bildiruvchi sifatlar yasovchi -siz qo‘shimchasi quyidagi qaysi qo‘shimchalarga zid ma’noli (antonim) qo‘shimcha hisoblanadi?
95. Qaysi qatorda sifat otlashmagan?
96. Qaysi qo‘shimchalar rang-tus sifatlarigagina qo‘shilib, belgining me’yordan ozligini ifodalaydi?
97. Qaysi qatordagi gap tarkibida ot+ot tipidagi qo`shma sifat berilgan?
98. Qaysi gapda juft fe’llardan hosil qilingan ravish mavjud?
99. Faqat birlikda qo‘llaniladigan otlar qatorini aniqlang?
100. Asliy sifatlar berilgan qatorni aniqlang?
101. Asliy sifatlar qatorini toping?
102. Qaysi qatordagi gapda “bir” so‘zi gumon olmoshi ma’nosini ifodalaydi?
103. Quyidagi olmoshlardan qaysi biri egalik qo‘shimchasi bilan qo‘llanmaydi?
104. Belgilash olmoshi berilgan qatorni toping?
105. So‘zlovchining nutqi odatda kishilik olmoshlarining qaysi biriga qaratilgan bo‘ladi?
106. Qaysi olmosh o‘rnida “faqir”, “kamina” so‘zlari ma’nodosh (sinonim) sifatida qo‘llanishi mumkin?
107. Tinglovchiga ishora qiluvchi shaxs olmoshlarini belgilang?
108. Tarkibida belgilash olmoshi mavjud gapni toping?
109. Qaysi qatorda belgilash olmoshi ishtirok etgan gap berilgan?
110. Qaysi gapda o‘zlik olmoshi hurmat ma’nosida qo‘llangan?
111. Qaysi qatordagi gapda o`zlik olmoshi o`rnida kishilik olmoshini qo`llab bo`lmaydi?
112. Qaysi qatorda holat fe’llari berilgan?
113. Qaysi qatorda o`timli fe’llar qo`llangan?
114. Qaysi gapda orttirma nisbat shaklidagi fe’l qo`llangan?
115. Qaysi gapda o`zlik nisbat shaklidagi gap berilgan?
116. Qaysi gapda birgalik nisbat shaklidagi gap berilgan?
117. 1. Qushlar uni yaxshi ko`rishib, mayna deb ism qo`yishibdi. 2. Yozuvchi turmushni har taraflama o`rganishi, buning uchun uning hamma sohalaridan xabardor bo`lishi kerak. Ushbu gaplardagi fe’llarda qo`llangan –ish qo`shimchasi haqidagi qaysi hukm to`g`ri?
118. 1. u sumkasidan kitobini chiqardi. 2. U doim aylanishga chiqardi. Ushbu gaplardagi –ar qo`shimchasini izohlang.
119. Saida o`rtog`i bilan shu qarorga kelishdi. Ular o`qishga kelishdi. Ushbu gaplardagi kelishdi so`zining nisbatini aniqlang.
120. Ushbu so`zlardan qaysilari orttirma nisbatda? 1) shoshir; 2) gapir; 3) botir; 4) chaqir; 5) pishir; 6) eskir; 7) ichir; 8) tushir;
121. Ushbu so`zlardan qaysilari aniq nisbatda? 1) shoshir; 2) gapir; 3) botir; 4) chaqir; 5) pishir; 6) eskir; 7) ichir; 8) tushir;
122. 1. Gul ochildi. 2.yig`ilish ochildi. Ushbu gaplardagi fe’llarning nisbatini aniqlang.
123. Shart mayli shaklidan keyin qaysi vositani keltirish orqali taxmin-gumon ma’nosi ifodalanadi?
124. Men vazifani bajaray. U hovlisini ancha kengaytirdi. Ushbu gaplardagi fe’llar tarkibida kelgan –ay qo`shimchasi qaysi javobda to`g`ri izohlangan?
125. Quyidagi shakllardan qaysi biri kelasi zamon hosil qiladi? 1) -(+ y; 2) –(+r; 3) –di; 4) –moqda; 5)-ajak; 6) –gandi; 7)-moqchi
126. Otasini hovlining chekkasidagi zax uyga ko`chirdi. Ushbu gapdagi fe’lning nisbatini aniqlang
127. Majhul nisbat shaklidagi fe’l ishtirok etmagan gapni toping.
128. Qaytmoq fe’lidan qaysi qo‘shimcha orqali orttirma sifat hosil qilish mumkin?
129. Qaysi qatorda o‘timli fe’l berilgan?
130. U yuziga belbog`ini tashlab ko`rpachaga cho`zildi. Lag`mon ingichka qilib cho`zildi. Ushbu misollardagi cho`zildi so`zining nisbatini aniqlang.
131. Qaysi qatordagi fe’l hozirgi zamonni bildiradi?
132. Fe’l asosli otni toping.
133. Qo‘shma fe’l ishtirok etgan gapni toping.
134. Vositali to‘ldiruvchilar bilan birika oladigan fe’llarni aniqlang.
135. Qaysi nisbat shaklida bajaruvchilarning ko‘p ekanligini anglashiladi?
136. Qaysi gapda "bilan" so‘zi bog‘lovchi o‘rnida ishlatilgan?
137. Qaysi qatorda "bilan" so‘zi ko‘makchi vazifasida qo‘llangan?
138. Yuklama qo‘llangan gapni toping.
139. Ayiruv-chegaralash yuklamasi qo‘llangan gapni aniqlang.
140. Davradagilar shivir-shivir gap boshlashdi. Gapdagi ---shivir-shivir--- so‘zi qaysi so‘z turkumiga mansub?
141. Ohang vositasida bog‘langan qo‘shma gaplarning qaysi birida ---lekin---, ---shuning uchun--- bog‘lovchilarini qo‘llash mumkin.
142. Tobe bog’lanishli birikmalarda qanday so’z bosh so’z sanaladi? Ma’nosi izohlanayotgan soz
143. Bitishuv munosabatidagi birikmalar berilgan qatorni aniqlang Olis yo’llar, tez yurdi
144. O’z vatanini sevgan kishi shu Vatanning ravnaqi uchun kurashadi. Berilgan gapda nechta so’z birikmasi bor? 6ta
145. Bog’imizda qizlar , o’g’illar , Qo’shiq aytsin , yayrasin , kulsin. Ushbu gapda qaysi bo’laklar uyushib kelgan? Ega va kesim
146. Ajratilgan bo’laklar yozuvda qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? Vergul va tire bilan
147. Undalmali gaplarning kesimi qaysi shaxslarda bo’ladi? 1- va 2-shaxsda
148. Undalmali gapni toping Do’stlar , yaxshilarni avaylab saqlang!
149. Do’stlar ,biz bu ishni , so’zsiz, bajaramiz. Ushbu gapdan kirish so’zni aniqlang So’zsiz
150. Qaysi gap bo’lagining miqdori gaplarni sodda va qo’shma gapga ajratilishiga asos bo’ladi? kesim
151. Bitta kesimlik belgisiga , mazmuniy va ohang tugalligiga ega bo’lgan gap tuzilishiga ko’ra qanday gap sanaladi? Sodda gap
152. Qo’shma gap qismlarini bog’lovchi vostalar to’g’ri va to’liq berilgan qatorni belgilang? Bog’lovchilar , bog’lovchi vazifasidagi vositalar,ohang
153. Ammo, lekin, biroq bog’lovchilari voitasida qanday qo’shma gaplar hosil bo’ladi? Zidlob munosabatli bog’langan qo’shma gaplar
154. Shuni bilingki, yaxshi ishlov berilmagan yerdan yaxshi hosil unmaydi gapi tarkibidagi ergash gapni bosh gapga bog’lovchi vositani aniqlang Yuklama
155. Kesimi o‘zlik nisbatdagi fe’l bilan ifodalangan gapni toping.
156. Sobir endi kalavaning uchini topdi. Gapda kesim qanday ifodalangan? ibora bilan
157. Gapdagi kesimni aniqlang. Choyxona yangi solingan, qo‘shni binoga ko‘chib kirishi va bayramda ochilishi kerak edi.
158. Ega va kesim shaxsda moslashmagan gapni toping.
159. Qaysi gapda fe’l-kesim ega bilan sonda moslashmagan?
160. To‘ldiruvchining grammatik belgisi noto‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping.
161. Izohlovchini toping. Professor Gaffor Nasriddinov matematikani iqtisod bilan boglab, talabalarga maruzalar oqiydi.
162. Otayotgan tong misol yorug` bo`lsin kelajak, pok ruhingiz qo`llasin, farzandingiz kutsin. Ushbu gapda fe’l turkumiga mansub so`zlar nechta ? 3ta
163. Qaysi gap tarkibida uchta olmosh ishtirok etgan? Ayajon, ularga o`zi nima kerak ekan-a?
164. Hayotiy tajribalar va olimlarning xulosalari shundan dalolat bermoqda-ki , odamzod dunyoga kelib neki topgan bo’lsa , hayo va ibo tufayli , neki yo’qotgan bo’lsa , hayosizlik va ibosizlik tufaylidir. Berilgan gapda ot tukumiga mansub nechta so’z qo’llangan ? 8ta
165. E, ishonasanmi, avvaliga ko`zlarimga ishonmadim: nahotki, o`zimizning Qosim sahnada qo`shiq aytyapti. Ikkinchi gapdagi fe’l zamonini aniqlang. o`tgan zamon
166. Qaysi qatorda ko`rsatilgan fe’l shakli uning munosabat shakli hisoblanmaydi?
167. Bu-ilgarilardan qolgan gap. Ajratib ko`rsatilgan so`zning turkumini aniqlang. ravish
168. Qaysi gap olmosh, ravishdosh va fe`l turkumlaridagi so`zlardan tarkib topgan? Men bu yerga o'qigani kelganman
169. Miqdor- daraja ravishi qatnashmagan gapni toping Qaddini rostlab, eshikni uch marta taqillatdi
170. Qaysi javobda faqat nisbiy siatlar berilgan? kuzgi, chillaki, romolli
171. Unutilgan tillar! Hey , yig`lang, kuling, Erkalanib so`zlang, soching g`azablar, O`rtaning, hayqiring, bering saboqlar, Siz bilan tillashmoq istayman, biling! Parchada buyruq-istak maylidagi fe`llar necha o`rinda qatnashgan? 8
172. Yasama o`timsiz fe`llarga qo`shilgan orttirma nisbat shakllarini aniqlang toraytirmoq, yashartirmoq, yig`latmoq
173. Choyni nari-beri ichib, otxonaga yugurdim. Berilgan gapda qanday so`z turkumlariga oid so`zlar ishtirok etgan? 2 ta ot, 1 ta ravish, 2 ta fe'l
174. Qaysa qatorda to`liqsiz fe`l fonetik yozuv asosida yozilgan? Fors shoirlari yuksak tuyg`ular , teran fikrlar ila ajib she`rlar yaratarmishlar
175. Qaysi qatorda so’z birikmasi berilgan ? Soz birikmasi berilmagan
176. Qaysi gapda boshqaruv va bitishuv aloqalari mavjud? Terlar tuproq uzra quyilar duv-duv.
177. Gaplarning strukturasiga ko’ra turlari berilgan qatorni aniqlang. Sodda, qo‘shma, murakkab.
178. Qaysi qatorda tasdiq gap berilgan? Qani endi rad etib ko’rsin-chi!
179. Qaysi qatordagi gapda murakkab fe’l kesim mavjud? Bir oylab kechikkandan sung Otabek qaytib keldi.
180. Qaysi gapda murakkab ot kesim mavjud? Bu ishonch oltin toG’ hadya qilingan bilan teng edi.
181. Qaysi kesim tarkibida bog’lama mavjud? Usta shogirdiga talabchan bo’ldi.
182. Quyidagi gapda qaysi gap bo’lagi birikmali qo’llangan? Yoshi bir joyga borib qolgan bu kishini har kuni ko’raman. Aniqlovchi
183. Qaysi qatordagi gapda gap bo’laklari faqat birikmali qo’llangan?
184. Quyidagi gap qanday gap bo’laklaridan tashkil topgan? Mehnat qilib topganing - qandu asal totganing.
185. Ushbu gap qanday gap bo’laklaridan tarkib topgan? Tayyorman, azizim, sevgilim, seni Bir umr gavhardek avaylamoqqa. Kesim, undalma, to’ldiruvchi, hol, hol, kesim.
186.Qaysi qatordagi gapda atributiv birikma mavjud? Kiborlarga xos bir xonadonga kelib qolganimni tez payqadim.
187. Qaysi qatordagi gapda maqsad holi maqsad ravishdoshi bilan ifodalangan? Faqat kechirim so’rash uchun emas, sizdan o’rgangani keldim.
188. Qaysi gapda aniqlovchi tarkibida fe’lning funksional shakllari mavjud? Kumushlanib turgan cho’qqilar uni bir lahza maftun etdi
189. Yo’lchi ko’chaga chiqishi bilan keskin, sovuq shamol quloqlarida guvillab, ignaday o’tkir, mayda qor parchalarini uning yuziga, ko’zlariga urdi. Ushbu gapda qaysi gap bo’laklari uyushgan? Aniqlovchi, aniqlovchi, to’ldiruvchi.
190. Tovushning yozuvdagi ifodasi nima deyiladi?
191. Til o’rta undoshini aniqlang?
192. Qaysi javobda chuqur til orqa undoshi berilgan?
193. Harflarning ma’lum bir tartibda joylashuvi qanday nomlanadi?
194. Qaysi qatordagi so’zda imlo xato mavjud?
195. Og’zaki nutqning bir necha xil talaffuz etiluvchi tovush, qo’shimcha va so’zlardan adabiy tilga qabul qilingan bittasi qanday nomlanadi?
196. To’g’ri yozish me’yorlarini o’rganuvchi tilshunoslik bo’limi qanday nomlanadi?
197. Nutq a’zolari berilgan qatorni aniqlang?
198. Qaysi qatorda burun undoshlari mavjud?
199. Quyidagi so’zlardan qaysilarida tutuq belgisi unli cho’ziqroq aytiladi?