Operacion sistemada tupik (deadlock) túsinigi Reje

Operacion sistemada tupik (deadlock) túsinigi
Reje:

1. 
   Tupik mashqalası.
   
2. 
   Resursların bólistiriw grafi.
   
3. 
   Tupiklerdi qayta islew usılları.
   
4. 
   Tupiklerdi aldın alıw.
   
5. 
   Barkir algoritmı.
   

Gilt sózler: tupik, process, sistema, semafora

Tupikler mashqalası
Tupik (deadlock) bul bloklanǵan procesler kompleksi bolıp, olardan hár biri qandayda bir resursqa iye hám bul jıynaqtan qanday da basqa process iye bolǵan resurstı kútedi. Tupikke ápiwayı mısaldı semaforalar járdeminde modellestiriw ańsat.
Sistemada eki J₁ hám J₂ processler shaqırıq etetuǵın eki sırtqı A hám B apparatlar bolsın. Semafor sinxronlastırıw maqsetinde sırtqı apparatlardıń hár biri menen baylanısqan, olardı da A hám B menen belgileymiz. Semaforlar aldınan ashıq. Proceslerden hár birine hár eki apparatlar zárúr bolsın, lekin olar apparatlarǵa keri tártipte shaqırıq etedi:
J₁: kútiw (A); kútiw (B)
J₂: kútiw (B); kútiw (A).
Bul halda tupik óz ornına iye boladı. J₁ process A semaforni jabıw hám birinshi apparattı bloklaw menen ekinshi apparat menen baylanısqan B semaforni qashan ashılıwın hesh qashan qaraty almaydı, sebebi onı J₂ process jarıqqa úlgergen. Soǵan uqsas, J₂ process A semafordın’ ashılıwın qaray almaydı.
Sistema modeli
Bunday jaǵdaylardı xarakteristikalaw hám izertlew ushın sistemanıń rásmiy modelin ulıwma kóriniste kiritemiz. Model járdeminde proceslerdiń resursları sorawlar haqqında, proceslerdiń resurslarǵa iyeligi haqqında hám resurslarınıń bosanıwı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı beremiz. Sistemada m túrlerdegi resurslar (mısalı, processor, yad, kiritiw/shıǵarıw apparatları) bolsın. Sistemada resurslar túrlerin R₁, R₂, … R_m menen belgileymiz. Hár bir R_i resurs túri W_i nusqalarǵa iye bolsın. Hár bir process tómendegi usıllardan biri arqalı resurstan paydalanıwı múmkin:
 soraw (request);
 paydalanıw (use);
 bosatish (release).
Tupik eger to’mendegi to’rt sha’rtler bir waqıtta orınlansa, payda bolıwı múmkin:
1. Óz-ara biykar qılıw: hár bir waqıt momentinde tek bir process resursqa jalǵanıwdı alıwı múmkin;
2. Saqlaw hám kútiw: bir resurstı saqlap atırǵan process basqa procesler iye bolǵan basqa resursların alıwdı kútedi;
3. Úzilislerdiń bolmawı: process óziniń islewin tamamlaǵanınan keyin ǵana resurstı bosatıwı múmkin.
4. Ciklli kútiw: J₀ process J₁ process iye bolǵan resurstı kútetuǵın, J₁ process J₂ process iye bolǵan resurstı kútetuǵın ... J_n process J₁ process iye bolǵan resurstı kútetuǵın {J₀, J₁, … J_n} jıynaq bar.