Optik va electron nivelirlar turlari va ularning qismlarini o‘rganish. Laboratoriya mashg‘ulotiing mazmuni va maqsadi

Nivelir reykalari va ularning turlari. Texnikaviy nivelirlashda butun va yigma 
reykalar ishlatiladi, ularning buyi 3 - 4 m bo‘lib, eni 8 - 10 sm, kalinligi esa 2 - Z sm 
bo‘lib quruq, qarag‘ay daraxtidan yasaladi. Reykaning sanoqlari bir tomondan yoki ikki 
tomondan yozilishi mumkin. Ikki tomonli reykada yozuvlar qora va qizil rangda yoziladi 
va reykaning qora va qizil tomoni deb ataladi. 

---

1.1-rasm. N – 3 nivelirini tuzilishi 
1.2-rasm. N-3 nivelirini okulyari 1-o‘rdak pallasi; 2- iplar to‘rining gorizontal 
chizig‘i; 3- ipli dalnomerlar 
1 – ko‘rish trubasi; 
7-gorizontal orientirlash vinti 
2 – silindrik adilak; 
8 – ellivatsion vint 
3 – doiraviy adilak 
9 – okulyar 
4 – taglik 
10 – ob’ektiv 
5 – kremalvera 
11 – ko‘targich vintlari 
6 – ko‘rish trubasini qotirgich vinti 
12 – doiraviy adilakni sozlovchi 
vintlari 
13 – orientir oluvchi nishon 

---

Qora tomonda sanoqlar «0» dan boshlanib 3000 da tugaydi. Bo‘laklarni xar biri 
Ye shaklidagi belgidan boshlanib, kiymati 10 mm da beriladi. Qizil tomon yozuvlari esa 
4687 mm yoki 4468 mm (yigma reykada) beriladi. Nivelirlashda reyka qoziq ustiga 
vertikal qo‘yiladi. Qora va qizil tomonli reykalar bilan ishlaganda keyingi va oldingi 
reykalarda olingan sanoqlar ayirmasi qizil tomondan olingan ayirmaga teng bo‘lishi 
kerak. 
1.3-rasm. Nivelirlarni geometrik o‘qlari 
 
O‘quv topshiriqlar 
 
1 ilova 
Guruh bilan ishlash qoidalari 
Guruh a’zolarining har biri 
-o‘z sheriklarini fikirlarini xurmat qilishlari lozim; 
-berilgan topshiriqlar bo‘yicha faol, hamkorlikda va ma’suliyat bilan 
ishlashlari lozim; 
-o‘zlariga yordam kerak bo‘lganda so‘rashlari mumkin; 
-yordam so‘raganlarga ko‘mak berishlari lozim; 
-guruhni baholash jarayonida ishtirok etishlari lozim; 
-Biz bir kemadamiz, birga cho‘kamiz yoki birga qutilamiz” qoidasini yaxshi 
bilishlari lozim.