O’qituvchi: dotsent Tursunov ibrohim samandarovich

1.Bevosita o’lchash

• Bunda o’lchanayotgan miqdor u bilan ma’lum bog’lanishda bo’lgan boshqa bir miqdorni o’lchash yo’li bilan topilgan qiymatga aytiladi. Masalan: detalning konussimonligini va aylananing yuzasini topish.

2.Bilvosita o’lchash

• Bunda o’lchanayotgan o’lchamning qiymati o’lchash asbobining ko’rsatkichlariga qarab o’lchash natijasida hosil bo’lgan xatoliklarni hisobga olmagan aniq bir o’lchamga aytiladi.

3.Absolyut o’lchash

• Bunda o’lchanayotgan miqdorning o’lchamining boshqa bir o’lcham bilan yoki biror bir namuna bilan o’lcham orasidagi farqi aniqlanadi. Masalan: teshikni indikator bilan o’lchash.

4.Nisbiy o’lchash

• Bunda o’lchanayotgan buyumning sirti o’lchash asbobining sirtiga tegib turadi. Masalan: shtangensirkulda o’lchash.

5.Kontaktli o’lchash

• Bunda o’lchanayotgan buyum sirti o’lchov asbobiga tegmaydi. Masalan: detal yuzasidagi g’adir-budurlikni mikroskop yordamida tekshirish.

6.Kontaktsiz o’lchash

• Bunda o’lchanayotgan detalning har bir elementini alohida-alohida tekshirishdan iborat. Masalan: rezbalarning tashqi, o’rta va ichki diametrlarini alohida o’lchash.

7.Differensial o’lchash

• Bunda maxsus o’lchash asboblari yordamida biror detal yoki mahsulotni o’lchamlarini o’lchab ushbu mahsulotni yaroqli yoki yaroqsizligi to’g’risida xulosa chiqarish.

8.Kompleks o’lchash

Metrologiya sohasida quyidagi o’lchash vositalarining turlari mavjud:

Metrologiya sohasida quyidagi o’lchash vositalarining turlari mavjud:

1.Chiziqli va burchak kattaliklarining o’lchovlari. Bu o’lchov turlari konstruktiv belgilarga, asosan, shtrixli va tugal xillarga bo’linadi.
-Shtrixli o’lchov vositalariga lineykalar, metrlar va ruletkalar kiradi.