O'qituvchi psixologiyasi

O'qituvchi psixologiyasi
O’zbekistоn Respublikasi Kadrlar tayyоrlash milliy dasturi kadrdar tayyоrlash milliy mоlelini ro’yоbga chiqarishni, xar tоmоnlamg kamоl tоptan, jamiyatga va turmutsha mоslashgan, ta’lim dasturlarini оngli ravishda tanlash. keyinchalik ruxga o’zlashtnrish uchun ijtimoiy-siyosiy. xuquqiy-psixologik-’pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni yaratishni. jamiyat, davlat va oila ishida o’z javobgarligini xis yetadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi.


o’quv to’shiriqlarini takomillashtirish, o’quvchilarni kasbga yunaltirishda ularni ish individual ‘sixologik xususiyatlari va qiziqishlarini aniqlab o’rganish o’z-o’zlarini o’zlari. dunyoqarashlarini shakllantirish. o’quvchi-o’qituvchi, o’qituvchi – ota – ona, o’qituvchi-jamoa o’rtasidagi munosabatlar bilan bog’liq barcha muammolarni oqilona xal qilish yullari va usullarni aniqlash va ularga amaliy yordam ko’rsatishda ‘sixologik xizmatning uni beqiyosdir.

Ta’lim psixologik xizmatining asosiy maqsadi - o’quvchilarning individual psixologik xususiyatlarini tashxislash orqali o’rganish shaxsiy imkoniyatlarini ruyobga chiqarish va ijtimoiylashuvlari. shaxsini xar tomonlama mukammal ‘sixologik taraqqiyotini ta’minlovchi zarur ‘sixologik – ‘edagogik shartsharoitlarini, qulay vaziyat va muxit yaratishdan iboratdir. Shu bois, amaliyotchi ‘sixologlarning kasbiy bilimlarini oshirish. udardagi ishbilarmonlik xususiyatlarini takomillashtirish. Yaxshi mexnat funksiyalarini bajarishga bo’lgan fikrlashga ko’maklashish dolzarb axamiyatga yegadir.


Ma’lumki, ta’lim tamoyilida ‘sixologik xizmatni 3 ta yo’nalishning uzviy birlikda ko’rib chiqiladi: ilmiy, ilmiy-amaliy, amaliy. Ilmiy yo’nalish ta’lim tamoyili psixologik xizmat muammolarini tadqiq qilish metodologik va nazariy asosini tashkil etadi. ‘sixologik bilimlarni xozirgi zamon konkret ta’lim sharoitida qo’llashning ‘sixodiagnostik, ‘sixokorretsion va rivojlantiruvchi dasturdir.
Usul, metodini ishlatishi taqozo qiladi. Ilmiy-amaliy yo’nalish ta’lim va tarbiya jarayonini ‘sixologik ta’minlashni, o’quv dasturlari didaktik va uslubiy materiallarining taxlili va ishlab chiqishdan tortib amaliy-’sixologlarning bevosita ta’lim muassasadari va ‘sixologik markazlaridagi ishini o’z ichiga oladi.
Amaliy yo’nalish xam bevosita ‘sixologning joylardagi ish faoliyati bilan belgilanadi. Mazkur tadqiqotda qo’yilgan muammo yechimi ta’lim soxasidagi davlat siyosatining asosiy ‘rinsi’laridan biri - ta’lim tizimining dunyoviy xarakterda yeta’liligiga tayanadi va yerkin fuqarolik jamiyatining faol ishtirokchisi o’quvchilarning yerkin fikrlashini ta’minlaydi.

SHuningdek psixologik xizmat ko’rsatish sifatini oshirish, ta’lim muassasasi ishtirokchilarining barchasini yagona maqsad sari birlashtirishga xizmat qiladi. ‘sixologik xizmatda tadqiqot va ta’sir ko’rsatish ob’ekti maktabgacha yoshdagi bolalar, o’quvchilar, o’qituvchi-murabbiylar, ota-onalar bo’lib hisoblanadi.

Chunki bolalar, o’qituvchilar, talabalarning individual muammolarini xalqilishda baxoli kudrat kumak berish. ota-onalarga oilada tarbiyaviy ishlarni amalga oshirishda maslaxatlar berish, ‘sixologik bilimlarni targibo! qilishi, muayyan xolatlarni birgalikda taxlil kila olish. ular (ota-onalar va uqutuvchilar)ga amaliy gavsiyalar bera olish, guruhiy va individual ‘sixologik tekshirish va tajribalar utkaza olish. Psixologik tadqiqot va kuzatish yoshlarining qaydnomasi, xizmat xujjatlarini yuritish, ularni muayyan qoidaga binoan ma’lum tartibda rasmiylashtira olish ko’nikmasiga yega bo’lishi zarur.

Sharqda yoshlarni oilaviy hayotga

tayyorlashga qadimdan jiddiy ahamiyatberilgan. Jumladan Abu Nasr Farobiy, Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino,Yusuf Xos Xojib, Kaykovus, Alisher Navoiy, Rizouddin Ibn Faxriddin kabiallomalar bu masala yo’zasidan o’zlarining durdona fikrlarini tarixda qoldiribketganlarki, ular hozirgacha o’z ahamiyatini yuqotmagan. Ular «Nasixatnoma»,«Pandnoma», «Xikmatnoma» tarzida bizgacha yetib kelgan.




^{Yosh oila deb, avvalo, er va xotinning ikkalasi ham 30 yoshdan oshmagan yoki oilaviy turmush qurish tajribasi 10 yildan oshmagan yoshlar oilasi nazarda tutiladi. Birinchi yondashuv, ya’ni, er va xotinning pasport yoshini inobatga olib, oilaga maqom berish to‘g‘riroq bo‘lib, qachon turmush qurganligidan qat’iy nazar, albatta, shu muddat orasida xali yigit ham qiz ham tom ma’noda katta mehnat stajiga ega bo‘lmaydi, va ko‘p hollarda ayol-ona aynan shu davrda farzandli bo‘lib, uy bekasi bo‘lib o‘tirib qolishi ehtimoli katta.
Umuman, fanda yosh oilani tavsiflaganda quyidagi mezonlar inobatga olinadi:
juda yosh oila – nikohga kirgan vaqtdan toki 4 yilgacha;
yosh oila – 5 yildan 9 yilgacha;
o‘rta oilaviy hayot muddati – 10 yildan 19 yilgacha;}