Aksioma 2. O'qituvchi bolalarga hurmat bilan munosabatda bo'lishi kerak.
O'qituvchi stoli kattalarni bolalardan ko'taradi. U nafaqat muloqot uslubini, shakllarini belgilaydi, balki bolaning shaxsiyatini hurmat qilish va himoya qilishga majbur qiladi.
Aksioma 3. Talaba jaholatga haqli.
Ko'pincha o'qituvchining o'quvchiga nisbatan hurmatsiz, avtoritar pozitsiyasi talabaning o'qituvchining o'zi bilan solishtirganda hali ham juda kam bilishi va bilishi bilan izohlanadi. Vaholanki, o‘tmishning ko‘zga ko‘ringan o‘qituvchilari o‘qituvchi bolalarning bilimsizligini hurmat qilishi lozimligini qayta-qayta ta’kidlaganlar. Talaba jamiyatdagi bilim va xulq-atvor me'yorlarini idrok etishga rozi bo'ladi, agar o'qituvchi o'zining "jaholatini" hurmat qilsa va buyruq berish va talab qilishdan oldin bu harakatlar zarurligini tushuntiradi va qanday davom etishni maslahat beradi. Talabaning bilmaslik huquqi bor, lekin u to'g'ri tashkil etilgan tarbiya va ta'lim jarayoni bilan bilimga intiladi.
Aksioma 4. G'azablangan o'qituvchi - noprofessional .
G'azab, g'azab, norozilik, muloyimlik, nafrat, agar ular o'qituvchining ongini butunlay egallab olsa, o'quvchining ongini zaharlaydi, psixoz, nevroz va boshqa birga keladigan holatlar va kasalliklarni keltirib chiqaradi. Bo'lajak o'qituvchi o'zining salbiy his-tuyg'ularini qanday ushlab turishni, qiyin vaziyatlarda tezda tinchlanishni o'rganishi kerak. Doimiy o'z-o'zini nazorat qilish eng muhim vaziyatlarda asabiylashmaslik qobiliyatini rivojlantiradi. Lekin, shu bilan birga, o'qituvchi jamoat axloq normalarining buzilishiga toqat qilishdan to'xtamaydi.
O'qituvchi va o'quvchining ota-onasi.
O’quvchilarga ta’lim berishning muvaffaqiyati nafaqat o’qituvchining o’z vazifasiga bo’lgan munosabati, tayyorgarligi, axloqiy-psixologik xarakteriga, balki bolalar yashaydigan va tarbiyalanayotgan bevosita mikro muhitning ta’siriga ham bog’liqdir.
Axloqiy munosabatlar tizimida "o'qituvchi - o'quvchining ota-onasi" quyi tizimini ajratib ko'rsatish, oila bolaning axloqiy pozitsiyalarini shakllantirish, uning axloqiy va psixologik munosabatlarini mustahkamlashning eng muhim manbai ekanligidan kelib chiqish kerak. Ko'pgina tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, oilaviy tarbiya shaxsning axloqiy fazilatlarini shakllantirishda chuqur iz qoldiradi. Oila asosiy jamoa bo'lib, u erda bola qandaydir narsalarni oladi tajriba va jamiyatda hukm surayotgan axloq normalariga amal qiladi.
Olti yoshli bolakay maktabga keladi, u allaqachon yaxshi va yomon, go'zal va xunuk haqida g'oyalarni shakllantirgan. O'qituvchi nafaqat bolada qanday g'oyalar shakllanganligini, balki bu shakllanish qanday sharoitda sodir bo'lganligini ham bilishi kerak. Binobarin, uning uchun o‘quvchilarning ota-onalari bilan aloqa o‘rnatish, ularni ta’lim-tarbiya masalasida ittifoqchi qilish muhim ahamiyatga ega. O'qituvchilar va ota-onalar uchun do'stona muloqotga bo'lgan ehtiyojlari tabiiy, organik bo'lib, axloqiy munosabatlarning butun tizimi uchun asos bo'lib xizmat qiladigan o'zaro manfaatdor odamlar bo'lishlari muhimdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
