O’quv – uslubiy majmua mualliflar: dots. Qobilov S. S. Ass. Nurmamatov M. Q. Ass. Abdirofiyev N. A. Samarqand – 2020

Ma’ruza bayoni 
Ob’ektga- yo’naltirilgan programmalash (OYP) zamonaviy texnologiyalardan 
bo’lib uning negizida ob’ekt (object) tushunchasi yotadi. Shuning uchun bu 
texnologiyani ob’ektga- mo’ljallangan yoki ob’ektli texnologiya ham deydilar. 
Ob’ekt bizga programmalash kursining kirish qismidan ma’lum bo’lgan yozuv, 
aralash tip (record) tipiga o’xshashdir. Ob’ektga yozuvdan farqliroq nafaqat 
ma’lumotlar, balki ularni qayta ishlash uchun kerakli bo’lgan algoritmlar 
(qismprogrammalar) saqlanadi.

---

101 
Ta’rif: Ob’ekt- bu shunday strukturadirkim uning komponentalarini turli tipli 
o’zaro bog’liq ma’lumotlar va bu ma’lumotlarni ishlatadigan qismprogrammalar 
(protsedura va funksiyalar) tashkil qiladi.
Ob’ektni ma’lumotlarning yangi tipi ham deyish mumkin. Shu asosda Cumula-
67 tilidan boshlab yangi OYP texnologiyasi paydo bo’ldi va keyinchalik paskal va 
C++ tillarida rivojlantirildi. Texnologiya strukturaga va modulli programmalash 
texnologiyalariga suyanadi va ularni kengaytiradi.
Ob’ekt tushunchasiga misol qilib “Kompyuter”ni olish mumkin. 
Kompyuter alohida qismlardan (protsessor, monitor, klaviatura va hokazo) 
iborat, xotira hajmi, monitor kuchlanish, tezkorlik va hokazo parametrlar bilan xa-
rakterlanadi. Bular kompyuter haqida ma’lumotni tashkil qiladi. Bundan tashqari 
kompyuter turli amallarni bajaradi yoki uning ustida har- xil amallar bajariladi, 
masalan, disklarni joylashtirish, ekranda figurani chiqarish, hisoblashni bajarish. 
Ya’ni “kompyuter” ob’ekti parametrlar va ular ustida bajariladigan amallar 
majmuidir. Ob’ekt o’ziga xos xususiyatlarni birlashtiradi va ularni qayta ishlaydi. 
OMD texnologiyasi katta programmaviy ma’lumotlarni ishlab chiqishda
quyidagi qulayliklar beradi: 

Sohaning oddiy tabiiy tushunchalarini ishlatish va yangi tushunchalarni hosil 
qilish ; 

Programma hajmini xossa va amallarni ixchamlashtirish asosida ka-
maytirish, xotirani dinamik ob’ektlarni qo’llash natijasida tejash; 

Ob’ektlar kutubxonasini yaratish, programmani o’zgartirishni osonlashtirish; 

Qismprogrammalarni turli to’plamli formal parametrlari bilan qo’llash; 

Ob’ekt haqida to’liq ma’lumotni bir joyda birlashtirish va programma 
taxlashni soddalashtirish.
Aytish kerakkim, OYP texnologiyasi kamchiliklarga ham ega va qator hola-
tlarda o’z samaradorligini ko’rsata olmaydi. Masalan, agar uning virtual metodla-