O’quv yili uchun ~ 1 ~

2022-2023-O’QUV YILI UCHUN 
~ 31 ~ 
 
83. 
DNKda adenindan 380taga guanindan 360taga ko`p vodorod bog` bor bo`lsa 
DNKdagi G-S orasidagi vodorod bog`lar sonini aniqlang.(nukleotidlar orasidagi masofa 
0,34nm) 
84. 
DNKda timindan 500taga sitozindan 400taga ko`p vodorod bog` bor bo`lsa DNKdan 
sintezlangan i-RNK dagi fosfodiefir bog`lar sonini aniqlang.(nukleotidlar orasidagi 
masofa 0,34nm) 
85. 
DNKning bitta zanjirida 600 ta pirimidin asosi bo'lib, u umumiy nukleotidlarning 
20%ini tashkil qiladi. Shu DNK zanjiri dagi fosfodiefir bog‘lar sonini aniqlang. 
86. 
DNKning bitta zanjirida 800 purin asosi bo'lib,u umumiy nukleotidlarning 32%ini 
tashkil qiladi. DNKning uzunligini toping 
87. 
DNKning bitta zanjirida 660 purin asosi bo'lib, u umumiy nukleotidlarning 33%ini 
tashkil qiladi. DNKning qo‗sh zanjiridagi jami purin asoslari sonini toping 
88. 
DNK fragmentining 3/4 qismidan i-RNK sintezlandi. Agar DNKdagi jami 
nukleotidlar soni oqsildagi aminokislotalar sonidan 1200 ga farq qilsa, shu gen joylashgan 
DNK fragmentidagi barcha nukleotidlar sonini aniqlang 
☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼ 
II BO`LIM. 
ENERGIYA ALMASHINUVI. ATF. FOTOSINTEZ. 
Moddalar almashinuvi – metabolizm – tirik organizmlar tarkibidagi turli-tuman kimyoviy 
moddalar xilma-xil riaksiyalar natijasida doimiy ravishda o`zgarib turishi. Moddalar 
almashinuvi 3 bosqichda amalga oshadi: 
1. 
Dastlabki bosqich – oziq moddalarning tirik organizmlar tomonidan o`zlashtirilishi 
ya`ni ozuqani hazm bo`lishi; 
2. 
Oraliq bosqich – hujayrada sodir bo`ladigan jarayonlar; 
3. 
Oxirgi bosqich – hayot faoliyati natijasida hosil bo`lgan keraksiz mahsulotlarning 
tashqi muhitga chiqarilishi; 
Moddalar almashinuvi bir-biriga qarama qarshi, lekin o`zaro bog`langan ikki jarayonni 
o`z ichiga oladi:
1. 
Assimilyatsiya – anabolizm – plastik almashinuv – biologic sintez riaksiyalarining 
to`plami – oddiy moddalardan murakkab moddalarning sintezlanishi – xloroplast plastic 
almashinuv riaksiyalarida ishtirok etadi.
2. 
Dissimilatsiya – katabolizm – energiya almashinuvi – yuqori molekulyar 
moddalarning parchalanishi – murakkab moddalardan oddiy moddalarning hosil 
bo`lishi – mitoxondriya energiya almashinuv riaksiyalarida ishtirok etadi.
Tirik organizmlarda sodir bo`ladigan muhim jarayonlardan biri – bu ularning aerob, ya`ni 
kislorodli nafas olishidir. Bu jarayonda murakkab moddalarning kislorod ishtirokida 
oksidlanishi natijasida ko`p energiya ajralib chiqadi. Ajralib chiqqan ko`p energiya 
organizmlarning morfologik va fiziologik murakkablashishga imkon yaratadi. Nafas 

---