Oqıw iskerligin shólkemlestiriw

Mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkeminde pedagogikalıq
processti shólkemlestiriw
Joba:
1. Mektepke shekemgi bilimlendıriw shólkeminde balalar ómirin shólkemlestiriw.

Balalardıń hár tárepleme rawajlanıwın támiyinlewge qaratılǵan pedagogikalıq process quramalı hám reńbe-reń bolıp tabıladı..

Tárbiya máseleleri tálim-tárbiya jumısınıń shólkemlestirilgen formaları, balalar iskerliginiń hár túrlı boladi: shınıǵıwlarda tálim beriw arqalı, dóretiwshilik hám qaǵıydalı oyınlar, balalardıń ǵárezsiz xızmetleri, olardıń óz miyneti hám úlkenler miyneti menen tanıstırıw arqalı, óz-ózine xizmet etiw, seyiller ótkeriw gigienaliq ilajlar arqalı ámelge asırıladı.

Tálim-tárbiya jumısların tabıslı ámelge asırıw balalar baqshasındaǵı pedagogikalıq processti, hár bir iskerlik túrin dúris shólkemlestiriwge baylanıslı.

Balalar baqshasınıń pedagogikalıq processinde tálim zárúrli áhmiyetke iye boladı hám ol kúndelik turmısda, oyında, miynette, shınıǵıwlar arqalı ámelge asıriladı. Shınıǵıwda tálim hám tárbiya wazıypaları sheshiledı. Balalar átiraptaǵi turmıs hám tábiyat penen tanısıw, sóylewdı ósiriw hám sawat ashıw, matematika, fizikalıq mádeniyat, suwretlew iskerligi, muzıka boyınsha eń ápiwayı oyda sawlelendıriw hám bilimlerdı, ilimiy tájriybe hám kónlikpeler sistemasın iyelep aladı. Balalar iyelep alıwları kerek bolǵan bilim, ilimiy tájriybe hám kónlikpeler balalar baqshasi baǵdarlamasında belgilep berilgen bolıp, ol balalardıń ulıwma rawajlanıwda hám olardı mektep tálimine tayarlawda zárúrli áhmiyetke iye. Shınıǵıwlarda tálim beriw dıdaktika principleri tiykarında balalardıń jas hám ayrıqsha qásiyetlerin itibarǵa alıp belgili izbe-izlikte alıp barıladı, mazmunı quramalılastırılıp barıladı. Nátiyjede ol rawajlantıratuǵın hám tárbiyalaytuǵın ózgeshelikke iye boladı.
Baǵdarlamada hár bir jas toparında hápte dawamında ótkeriletuǵın shınıǵıwlar sanı hám hár bir shınıǵıw qansha dawam etiwi belgilep qoyılǵan. Tárbiyashı mine soǵan tıykarlanıp, óziniń háptelik shınıǵıwlar kestesin tuzip aladı, bul tálimniń hámme bólimleri boyınsha belgilengen tálim-tárbiya jumısların tuwrı bólistiriw hám hár dayım ámelge asırıwǵa múmkinshilik jaratadı. Shınıǵıwlar kestesin dúziwde tómendegi talaplarǵa ámel qılıw kerek:
1. Baǵdarlamanıń hámme bólimleri boyınsha shınıǵıwlardı háptege teń bólistiriw.
2. Háptenıń birinshi hám aqırǵı kúnine ańsatlaw shınıǵıwlar qoyıladı.
3. Hápteniń siyshenbi, sársenbi hám piyshenbi kúnlerinde balalardaǵı aqiliy iskerlik tezlesedı, sol sebepli bul kúnge quramalılaw jumıslar joybarlastırıladı.
4. Kún dawamında birinshi bolıp balalardan intellektuallıq kúshti kóbirek talap etetuǵın, kem háreketli shınıǵıwlar joybarlastırıladı (átiraptaǵı turmıs hám tábiyat penen tanıstırıw, ana tili, matematika). Ekinshi shınıǵıwǵa jeńilirek: suwretlew iskerligi, dene tárbiyası, muzıka shınıǵıwı hám soǵan uqsaslar joybarlastırıladı.
5. Kún dawamında shınıǵıwlar tómendegishe tártipte almastırıp barıladı: matematika hám dene tárbiyası, ana tili hám suwretlew iskerligi hám taǵı basqa.
Shınıǵıwlardı bunday bólistiriw balalardıń baǵdarlama materialın jeńillew ózlestirip alıwına múmkinshilik jaratadı.
Oyın balalardıń zárúrli iskerligi esaplanadı. Ol balalardıń fizikalıq hám psixik rawajlanıwda, shaxs retinde qáliplesiwinde hám balalar komandasınıń shólkemlesiwindezárúrli áhmiyetke iye boladı. Oyın balaǵa quwanısh baǵıshlaydı, unamlı sezim hám keshinbelerdı, turmıstan alǵan tásirleniwlerin sáwlelendıredı. Oyın mazmunı bala shaxsınıń qáliplesiwine zárúrli tásir kórsetedı, sol sebepli úlkenler balalar oyınına basshılıq qilayotib, olarda aylanadan alıp atırǵan tásirleniwleri unamlı tárepin sáwlelendıriw qabiletin oyatıwları kerek.
Tárbiyashı balalar oyınına basshılıq eter eken, olardıń aylanadaǵı turmıs tuwrısındaǵı bilimlerin bayıtadı (bul arqalı oyın teması, mazmunı, syujeti boyiydı), balalardıń etikalıq sezimlerin, óz-ara unamlı munasábeti hám ádetlerin tárbiyalaydı. Oyınnan balalar daǵı óz-ara joralıq, doslıq, bir-birine járdem kórsetiw hislatlarini tárbiyalawda hám balalar ómirin shólkemlestiriw forması retinde paydalanadı.
Balalardıń oyın menen shuǵıllanıwı hám miynet etiwleri ushın kerekli materiallar menen támiyinleydı, sol arqalı balalar uyinining miynet menen uyqaslasıp ketiwine erisedı.
Tárbiyashı balalardıń syujetli-súwretli oyınlarınıń hámme túrinsyujetli-rolli, qurılıs dramalastırılǵan tábiyiy materiallar menen atqaratuǵınday etip shólkemlestiredı. Balalarǵa oyın háreketlerin uyretedı, qatarlasları menen bolatuǵın munasábetlerde shınlıq principine ámel qılıwdı uqtiradı. Usınıń menen birge ol balalardaǵı dóretiwshilik, baslamashılıq, aktivlik hám basqa uqıplılıqıarın qollap -quwatlaydı.
Dóretiwshilik oyınlar azanda qabıl waqtında, kúnniń birinshi hám ekinshi yarımıdaǵı aylanıwda, yaǵnıy shınıǵıwdan tısqarı hámme shólkemlestirile beredı.
Rejimde qaǵıydalı oyınlar úlken orındı iyeleydı. Shınıǵıwlarda hám shınıǵıwdan tısqarı waqıtta oynalatuǵın dıdaktikalıq hám háreketli oyınlar zárúrli ról oynaydı. Tárbiyashı balalardıń sensor rawajlanıwın, intellektual tárbiyasın, biliw processlerin dıdaktik oyınlar arqalı ámelge asıradı. Háreketli oyınlarda balalardıń fizikalıq mádeniyatın tárbiyalaw ushın jaqsı shárt-sharayat jaratıw kerek.
Háreketli oyınlar azanda hám keshki seyil saatlarında shólkemlestirilip, kúnine 1-2 ret pútkil gruppa, yamasa gruppasha menen ótkeriliwi kerek. Orta hám úlken gruppalarda hár qıylı sport oyınları ótkerip turıladı. Hámme oyınlar ushın kún rejiminen waqıt ajıratıw hám kerekli materiallar menen támiyinlew tárbiyashıniń moynına júkletilgan.
Kún dawamında bir neshe ret: azanda qabıl waqtında, azanda hám keshki seyilde balalardıń ǵárezsiz xızmetleri shólkemlestiriledı. Balalar ózlerine tanıs bolǵan dıdaktik hám háreketli oyınlardı oynaydı, qálegen súwretlerin sızadı, qálegen zatların (plastilindan) yasaydı, kitaplar, súwretlerdı tamasha etedı, qálegen shıǵarmaların tıńlaydı.
Balalardıń ǵárezsiz iskerligi olar ushın dem alıw saatı esaplanadı, biraq jumıs penen bir waqıtta balalardıń óz-ózin shólkemlestire alıwqábileti ósiwine, qulıq mádeniyatı shıdamlılıqlik sapalarınıń tárbiyalanıwına, jámáát munasábetleriniń formalaniga járdem beredı.
Balalar menen ámelge asırilatuǵın tárbiyalıq jumıs birden-bir process bolıp, hámme tálim-tárbiyalıq islerdıń bir-birine baylanıslılıǵı principine ámel qılıwdı talap etedı.
1. Baǵdarlamanıń hár bir bólimi boyınsha aylanadaǵı turmıs jáne social waqıyalar menen tanıstırıw, sóylewdı ósiriw, muzıka tárbiyası, matematika hám usıǵan uqsaslar boyınsha balalar menen alıp barılatuǵın ijumısta tek sol bólimge tiyisli wazıypalar ǵanasheshilmey, usınıń menen bir qatarda hár tárepleme tárbiyalawdıń bir qansha wazıypaları da ámelge asırıp barıladı. Mısalı : suwretleytuǵın iskerlik shınıǵıwdıń tiykarǵı waziypası balalarǵa estetik tárbiya beriw. Usınıń menen birge balalar bul shınıǵıwlarda buyımlardıń sóz menen ańlatılıwın, forması, úlken-kishiligi, reńi, ayrıqsha qásiyetlerin bilip aladı, etikalıq sapa hám munasábetlerdı iyelep aladılar.
Shınıǵıwlarda balalarǵa bilim beriw, oyda sawlelendıriw hám túsiniklerin keńeytiw, ilmiy tájriybe hám kónlikpelerin formalastırıw menen bir qatarda ıntızamlılıq hám qulıq mádeniyatı sıyaqlı etikalıq sapalar tárbiyalanıp baradı. Balalar tárbiyashınıń basqa tárepleri, mısalı, ǵárezsizlik, aktivlik, dóretiwshilik qábilet, baslaǵan jumıstı aqırına jetkiziw, birgelesip o'ynaw hám islew, maslahatsız jumıs islew sıyaqlı jeke sapalar hár túrlı oyın hám shınıǵıwlar, miynet hám xojalıq iskerlik balalardıń pútkil turmısı dawamında tárbiyalanıp baradı.
2. Tárbiyashı baǵdarlamanıń ol yamasa bul bólimi boyınsha islerdı joybarlap atırǵanda basqa bólimler boyınsha da mine sol jóneliste ne jumıslar ámelge asırılǵanın itibarǵa alıwı kerek. Mısalı, sáwbet, gúrriń etip beriw, balalar oyının shólkemlestiriwden aldın tárbiyashı balalardıń shınıǵıwlarda, ekskursiyalarda, qıdırıspalarda, kórkem ádebiyattı oqıp bergende alǵan tásirleniwlerine tıykarlanıwı kerek. Tárbiyashı balalardıń syujetli-rolli, saqnalastırılǵan, kórinis sıyaqlı dóretiwshilik oyınların shólkemlestiriwde suwretleytuǵın iskerlik boyınsha shınıǵıwlarǵa tayarlanıwda qaysı kórkem ádebiyatlardı úyreniw, qanday qus hám haywanlardı baqlaw, qanday qosıqlardı jırlawları, qanday ekskursiyalarga barıwları kerekligin itıbarǵa alıwı kerek. Bul basqa qıyallarına tıykarlanıp oyın mazmunın, súwret qurıw -soǵıw temasın belgilew múmkinshiligin jaratadı hám tálim-tárbiyalıq islerdıń hár túrlı bólimleri ortasında baylanıslılıq bolıwın támiyinleydi.
Jumıstıń bunday dúziliwi baǵdarlamanıń hámme bólimleri boyınsha balalar iyelep alıwları kerek bolǵan bilim, ilmiy tájriybe, kónlikpelerdı jaqsılap ózlestirip alıw, olardan óz xızmetlerindegi hár túrlı jaǵdayda da paydalana alıw mamanlıǵın tárbiyalaydı. Usınıń menen birge balalarda óz-ózin baqlay biliw, miynet mádeniyatı, óz iskerligin jobalastırıp alıw, belgili maqset menen háreket qılıw sıyaqlı jeke sapalar tárbiyalanadı.
Balalardıń iskerliginde tálim- tárbiya wazıypaların ámelge asırıw hám basshılıq qılıw
Balalardıń hár tárepleme rawajlanıwın támiyinlewge qaratılǵan pedagogikalıq process quramalı hám reńbe-reń bolıp tabıladı..
Tárbiya máseleleri tálim-tárbiya jumısınıń shólkemlestirilgen formaları, balalar iskerliginiń hár túrlı túrleri: shınıǵıwlarda tálim beriw arqalı, dóretiwshilik hám qaǵıydalı oyınlar, balalardıń ǵárezsiz xızmetleri, olardıń óz miyneti hám úlkenler miyneti menen tanıstırıw arqalı ámelgem asıriladı.

Tálim-tárbiya jumısların tabıslı ámelgem asırıw MSHBSHsındaǵı pedagogikalıq procesdi hár bir isjerlik túrin tuwrı shólkemlestiriwine baylanıslı.

MSHBSHsınıń pedagogikalıq processinde tálim zárúrli ahamiyet kásip etedı hám ol kúndelik turmısda, oyında miynette shınıǵıwlar arqalı ámelgem asıriladı. Shınıǵıwda tálim hám tárbiya wazıypaları orınlanadı. Balalar dógerek átirap daǵı turmıs hám tabiyat menen tanısıw, sóylewdı úyreniw hám sawat asırıw, matematika fizikalıq mádeniyat, suwretleytuǵın aktivyat, muzıka boyınsha eń ápiwayı oyda sawlelendıriw hám bilimlerdı, ilmiy tájriybe hám kónlikpeler sistemasın iyelep aladılar. Balalar iyelep alıwı kerek bolǵan bilim, ilmiy tájriybe hám kónlikpeler MSHBSH baǵdarlamasında belgilep berilgen bolıp, ol balalardıń ulıwma rawajlanıwda hám olardı mektep tálimine tayarlawda zárúrli áhmiyetke iye. Shınıǵıwlarda tálim beriw dıdaktikasi Principi tıykarsında balalardıń jas hám ayrıqsha qásiyetlerin itibarǵa alıp belgili izbe-izlikte alıp barıladı, mazmunı aste uyań quramalılasıp barıladı. Nátiyjede ol rawajlantıratuǵın hám tárbiyalaytuǵın ózgeshelikke iye boladı.
Baǵdarlamada hár bir jas toparında hápte dawamında ótkeriletuǵın shınıǵıwlar sanı hám hár bir shınıǵıwlar qansha dawam etiwi belgilep qoyılǵan. Tárbiyashı mine soǵan tıykarlanıp, óziniń háptelik shınıǵıwlar kestein tuzib aladı, bul talimning hámme bólimleri boyınsha belgilengen tálim tárbiya jumısların tuwrı bólistiriw hám birdeyde ámelgem asırıwǵa múmkinshilik jaratadı. Shınıǵıwlar kestein dúziwde tómendegi talaplarǵa ámel qılıw kerek:
Baǵdarlamanıń hámme bólimleri boyınsha shınıǵıwlardı háptege teń bólistiriw.
Háptedıń birinshi hám aqırǵı kúnlerine ańsat shınıǵıw qóyıladı.
Háptedıń shiyshenbi, shárshembi, byshenbe kúnlerinde balalardıń intellektual iskerligi tezlesedi, sol sebepli bul kúnge quramalılaw jumıslar joybarlastirıladı.
Kún dawamında birinshi bolıp balalardan intellektual zor bolıwdı talap etetuǵın, kem háreket etiletuǵın shınıǵıwlar joybarlastırıladı (dógerek- átirap daǵı turmıs hám tabiyat menen tanıstırıw, ana tili matematika ) . Ekinshi shınıǵıwǵa jeńilirek: suwretleytuǵıniskerlik, dene tárbiyası muzıka shınıǵıwları hám soǵan uqsawlar joybarlastırıladı.
Kún dawamında shınıǵıwlar tómendegishe tártipte almastırılıp barıladı : matematika hám dene tárbiyası, ana tili hám suwretleytuǵın iskerlik hám taǵı basqa.
Shınıǵıwlardı bunday bólistiriw balalardıń baǵdarlama materialların jeńillew ózlestirip alıwǵa múmkinshilik jaratadı. Oyın balalardıń zárúrli aktivligi esaplanadı. Ol balalardıń fizikalıq hám psixik rawajlanıwda, shaxs retinde qáliplesiwinde hám balalar komandasınıń dúzilisinde zárúrli áhmiyetke iye boladı. Oyın balaǵa quwanısh baǵıshlaydı, unamlı jumıs hám sezimlerin, turmıstan alǵan tásirleniwlerin sáwlelendıredı. Oyın mazmunı bala shaxsınıń qáliplesiwine zárúrli tásir kórsetedı, sol sebepli úlken balalar oyınına basshılıq qilayotib, olarda aylanadan alıp atırǵan tásirlerdıń unamlı tárepin sáwlelendıriw qálewin oyatıwları kerek.