Oraliq nazorat topshiriqlari (IV semestr)

Taqlid so‘zlar tahlili namunasi

Avvaliga tiqqillab turgan soat ham birdaniga jimib qoldi. (“Dunyoning ishlari “ kitobidan) 1. Ma’no turi: Tovushga nisbatan taqlid 2. Tuzilish tur: sodda 3. Otlashgan-otlashmaganligi: Otlashmagan 4. Gapda bajargan vazifasi: tarz holi vazifasida kelgan. Bolalar uning atrofida yugirib gir-gir aylanmoqda. (Qorako'z majnun. Said Ahmad. ) 1. Ma’no turi. Holatga nisbatan taqlid 2. Tuzilish turi. Takroriy 3. Otlashgan-otlashmaganligi.otlashmagan 4. Gapda bajargan vazifasi. tarz holi vazifasida kelgan.

2. Badiiy asarlardan gaplarning ifoda maqsadiga ko‘ra turlariga 2 tadan (jami 8 ta) gap yozish.

Darak gap
1. Yillar zahmatidan dag’al tortgan barmoqlari bilan peshonamni silagandek bo’ldi. . (“Dunyoning ishlari “ kitobidan)

2. “Biz hozrir Qarshidan kelyapmiz”, -dedi Gulchehra. (“Odam bo’lish qiyin” asaridan)

So’roq gap

1. 
   Sur’at aka tanbur chertib qo’shiq kuyladimi?. (“Sariq devni o’limi” asari)
   
2. 
   U otasi o'tgan uyda, tuqqan onasiga, jigarlariga begona bo'lib beparvo yotibdimi? ( Qorako'z majnun. 92 bet)
   

Buyruq gap
1.Men kelay- keyin sen ketasan. (“Odam bo’lish qiyin” asaridan)

2.Dunyo ko‘raman desang, o‘qi! (hikmatli so’z)

Istak gap

1.Qani edi o’qimay turib ham agranom bo’lsam! (Sariq devni minib. 35-bet)
2.Millatning dardiga darmon bo‘lsanglar edi. (Amir Temur)

3. Badiiy asarlardan 2 ta gap yozib olib, tarkibidagi so‘z birikmalarini aniqlash va ularni tahlil qilish.

Shubhasiz, barkamol avlodning buguni va ertasi bor.
So’z birikmalari: avlodning buguni, avlodning ertasi, barkamol avlodning.
Ega har doim kesimga bog’lanadi va so’z birikmasiga olinmaydi.
Tobe bog’lanish: 1). avlodning buguni – moslashuv, buguni - hokim so’z, avlodning - tobe so’z, qaratqich kelishigi va egalik qo’shimchasi vositasida bog’langan, ot+ravish, aniqlovchili birikma, otli so’z birikmasi;
2). avlodning ertasi - moslashuv, ertasi- hokim so’z, avlodning-tobe so’z, qaratqich kelishigi va egalik qo’shimchasi vositasida bog’langan, ot+ravish, aniqlovchili birikma, otli so’z birikmasi; 3).barkamol avlod – bitishuv, avlod- hokim so’z, barkamol- tobe so’z, ma’no va ohang yordamida birikkan, sifat+ ot, aniqlovchili birikma, otli so’z birikmasi;
Bu gapda ega ikkita bo’lganligi sabab 5ta tobe bog’lanish bor, tobe bog’lanishga ega va kesim moslashuvi ham kiradi.
Buguni va ertasi so’zi teng bog’langan.
Shubhasiz,(kirish so’z) barkamol(sifatlovchi aniqlovchi) avlodning(qaratqich aniqlovchi) buguni(ega) va ertasi(ega) bor(kesim).