Orasidagi ayrim farqlar

PEDAGOGIK TEXNOLOGIYa TASNIFI


Maktablar faoliyatining hozirgi nazariyasi va amaliyotida o‘quv-tarbiya jarayonini amalga oshirish va olib borishning ko‘plab variantlari mavjud. Har bir muallif hamda amaliyotchi pedagogik jarayonga o‘zining individual ulushini qo‘shadi. Lekin ko‘p texnologiyalar o‘z maqsadlari, mazmuni, qo‘llana-digan metodlari va vositalari bo‘yicha yetarlicha ko‘p o‘xshashliklarga ega va ularni shu umumiy belgilariga ko‘ra tasnif qilish mumkin.
Pedagogik texnologiyalarni quyidagi belgilariga ko‘ra tasnif qilinadi:

• 
  qo‘llanish darajasiga ko‘ra;
  
• 
  falsafiy asosi bo‘yicha;
  
• 
  asosiy rivojlantiruvchi omili bo‘yicha;
  
• 
  o‘zlashtirish konsepsiyasi bo‘yicha;
  
• 
  shaxsiy belgi-sifatlariga ko‘ra yo‘nalganligi bo‘yicha;
  
• 
  mazmun xususiyatlari bo‘yicha;
  
• 
  boshqaruv turi bo‘yicha;
  
• 
  bolaga yondashuv bo‘yicha;
  
• 
  ko‘p qo‘llaniladigan metodlari bo‘yicha;
  
• 
  ta’lim oluvchilar toifalari bo‘yicha.
  

Yuqoridagi tasnif asosida misol sifatida hozirgi an’anaviy maktab ta’limini quyidagicha tasniflash mumkin:

• 
  qo‘llanish darajasiga ko‘ra: umumpedagogik;
  
• 
  falsafiy asosi bo‘yicha:
  
• 
  majburlash pedagogikasi (umumiy majburiy ta’lim);
  
• 
  asosiy rivojlantiruvchi omili bo‘yicha: sotsiogen, yani
  asosiy e’tibor jamiyatning faol a’zolari bo‘lgan barkamol
  insonlarni tarbiyalashga qaratilgan; shu bilan bir vaqtda
  biogen omillarga, ya’ni shaxsning har tomonlama rivojla-
  nishiga ham e’tibor qaratilgan holda;
  
• 
  o‘zlashtirish konsepsiyasi bo‘yicha: assotsiativ-reflek-
  tor bo‘lib, suggestiya (namuna, misol, o‘rnak, ibrat ko‘rsa-
  tish)ga tayangan holda;
  
• 
  shaxsiy belgi-sifatlarga ko‘ra yo‘nalganligi bo‘yicha:
  
• 
  axborotli, ya’ni bilim, malaka, ko‘nikmalarni shakllantirish
  va mustahkamlashga yo‘naltirilgan;
  
• 
  mazmun xususiyatlari bo‘yicha: dunyoviy, texnokratik,
  umumta’lim mazmunida bo‘lib, ta’lim-tarbiya jarayonini tash-
  kil qilish va olib borishda didaktikaga markaziy o‘rin
  beriladi;
  
• 
  boshqaruv turi bo‘yicha: an’anaviy-mumtoz (klassik) bo‘-
  lib, unga ta’limning texnika vositalari qo‘shilgan;
  
• 
  bolaga yondashuv bo‘yicha: avtoritar;
  

ko‘p qo‘llaniladigan metodlari bo‘yicha:

• 
  tushuntirish- illyustratsiyalash;
  
• 
  ta’lim oluvchilar toifalari bo‘yicha: ommaviy.
  

Shu bilan bir vaqtda, jamiyatning rivojlanishi alohida mamlakatlarda va umuman jahonda insonparvar falsafiy asosdagi yangi pedagogik texnologiyalarni yaratdi. Bular ham yuqorida aytilgan belgilarga ko‘ra quyidagicha tasnif qilinishi mumkin: hamkorlik pedagogikasi, o‘yin texnologiyalari, muammoli ta’lim, dasturlashtirilgan ta’lim, guruxli texnologiyalar va boshqalar.