Organik kimyodan mustaqil ta`lim uchun dasturlashtirilgan topshiriqlar yaratish texnologiyasi

 
36 
 
H o z i r g i z a m o n f i z i k - k i m y o v i y t e k s h i r i s h q u r i l m a l a r i
y o r d a m i d a b e n z o l m o l e k u l a s i n i n g t u z i l i s h i a n i q l a n g a n , b u n g a
ko ‟ra:
1 .
B e n z o l m o l e k u l a s i d a g i 6 t a u g l e r o d k u c h l a n i s h s i z b i r
t e k i s l i k d a y o t a d i :
2 .
B e n z o l m o l e k u l a s i d a g i u g l e r o d a t o m l a r i s p
2
- g i b r i d l a n g a n
holatda bo ‟ladi.
3 .

- E l e k t r o n l a r n i n g b o ` l u t i

- e l e k t r o l a r n i n g b o ` l u t i n i t e k i s
q o l a y d i .
4 .
B e n z o l m o l e k u l a s i d a g i b a r c h a u g l e r o d a t o m l a r i o r a s i d a g i
m a s o f a t e n g b o ‟ l i b , u 1 , 3 9 A
0
( 0 , 1 3 9 n m ) g a t e n g d i r .
Benzol halqasidagi « bog` ‟l ar tartibi » 1 ,67 ga , ya ‟ni (C=C 
b o g ` ‟ t a r t i b i 1 g a t e n g , C – C d a 2 g a , C = C d a 3 g a t e n g ) o d d i y
qo ‟sh bog` ‟ va u ch bog` ‟la r qi yma tla ri orasidagi o ‟rtach a qi yma tga
y a q i n t u r a d i .
B e n z o l n i n g t u z i l i s h i n i i s b o t l a s h d a t e r m o d i n a m i k h i s o b l a r
k a t t a a h a m i y a t g a e g a . B e n z o l t e r m o d i n a m i k a j i h a t i d a n a n c h a
b a r q a r o r d i r . A g a r s i k l o g e k s e n n i g i d r i r l a s h i s s i q l i g i 1 1 9 , 7 k J / m o l
bo ‟lsa , b enzolni siklogeksangacha gidrirlash uchun 
1 1 9 , 7 x 3 = 3 5 9 , 1 k J / m o l i s s i q l i k a j r a l i b c h i q i s h i k e r a k e d i .
H a q i q a t d a e s a , 1 5 0 , 7 k J / m o l k a m i s s i q l i k a j r a l i b c h i q a d i . B u e s a
b e n z o l n i g i p o t e t i k s i k l o g e k s a t r i ye n g a n i s b a t a n 1 5 0 , 7 k J / m o l g a
b a r q a r o r e k a n l i g i d a n d a l o l a t b e r a d i .
1 5 0 , 7 k J / mo l i s s i q l i k n i b e n z o l m o l e k u l a s i n i b a r q a r o r l i k
( r e z o n a n s ) e n e r g i y a s i d e b a t a l a d i .
Y u q o r i d a g i l a r g a a s o s l a n i b , b e n z o l m o l e k u l a s i q u yi d a g i c h a
tuzilishga ega d eya ola miz , ya ‟ni benzol tuzilishida

- b o g ` ‟ l a r
o ‟ta t o`tashib , aro matik sekstetni tashkil etadi. Shuning uchun 
C = C o r a s i d a g i b o g ` ‟ n i u z i s h u c h u n C – H o r a s i d a g i b o g ` ‟ n i u z i s h g a
q a r a g a n d a k a m e n e r g i y a t a l a b e t a d i .

---