Organik kimyoni endi boshlaganlar uchun maslahatlar

63 | Oddiy efirlar, nomlanishi

Oddiy efirlar radikallarning tuzilishiga qarab bir xil yoki har xil bo`ladi:
Efir molekulasidagi radikallar bir xil bo`lsa, simmetrik oddiy efirlar deyiladi:
R – O – R
Efir molekulasidagi radikallar har xil bo`lsa, nosimmetrik oddiy efirlar deyiladi.
R – O – R`
Nomenklaturasi R – O – Alkoksi
1) ratsional:kichik radikal +katta radikal+efir
Dimetil efir metil, etil efir metil, fenil efir
2) sistematik R₁-O-R Alkoksialkan

2-etoksipropan 1-metoksi-3-metilbutan


64 | Oddiy efirlarning izomeriyasi
!!! Dars orqali batafsil tushunib, konspekt qilish shart.
65 | Oddiy efirlarning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari
Olinishi:
1. Dietil efir etil spirtini sulfat kislota ishtirokida qizdirilishi bilan olinadi.
2C₂H₅OH C₂H₅ – O – C₂H₅ + H₂O
2. Sanoatda spirt bug`larini yuqori haroratda katalizator ustidan o`tkazib olinadi. Masalan: dimetil efir olish uchun metil spirt bug`i Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub> ustidan o`tkaziladi.
2CH₃OH→CH₃-O-CH₃ + H₂O
Fizik xossalari. Dimetil va etilmetil efirlar gaz, o`rta vakillari suyuqlik, yuqori vakillari qattiq moddalardir.
Kimyoviy xossalari. Efirlar oddiy sharoitda reaksiyaga kirishmaydigan barqaror moddalardir. Ular ishqor va suyultirilgan kislotalar ta`sirida o`zgarmaydi, shuning uchun ko`pgina kimyoviy reaksiyalarda erituvchi sifatida ishlatiladi.
Oddiy efirlar konsentrlangan yodid kislota ta`sirida spirt va alkilgalogenidlarga parchalanadi.
CH₃ – O – CH₃ + HJ → CH₃ – O – H + CH₃ – J


66 | Karbon kislotalar, umumiy formulalari va nomlanishi

Dars orqali batafsil tushunib, konspekt qilish shart.